بررسی اثر بلایای طبیعی بر الگوی مصرف خانوار در ایران با استفاده از مدل تفاضل در تفاضل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد نظری، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 کارشناسی‌ارشد، گروه اقتصاد نظری، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

پدیده‌های ناگوار طبیعی ازجمله سیل و خشک‌سالی چند قرن اخیر نمود زیادی یافته و اثرات نامطلوب و خسارات فراوانی را برای اقتصادها رقم زده است؛ بنابراین، بلایای طبیعی یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی جهانی است که پیامدهای جدی اقتصادی-اجتماعی فراوانی برای کشورها دارد. در مطالعات گذشته، بلایای طبیعی به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای جوامع انسانی درنظر گرفته شده است، به‌طوری‌که فراوانی و شدت بلایای طبیعی ازجمله سیل و خشک‌سالی روند افزایشی را در سراسر جهان نشان می‌دهد.  شواهد بسیاری نشان می‌دهد که بلایای طبیعی اثرات منفی قابل‌توجهی را بر بازدهی محصولات کشاورزی و امنیت غذایی داشته است. ایران نیز یکی از مناطق بلاخیزی است که اغلب این بلایای طبیعی اثرات زیان‌بار و خسارات زیادی برای آن ایجاد نموده است و این حوادث ناگوار طبیعی بسته به شدت و مدت‌زمان وقوع، می‌توانند تأثیرات متفاوتی بر رفتار مصرف‌کننده در ایران داشته باشد؛ از این‌رو نیاز انجام مطالعات در سطح خُرد که به ایجاد شواهد تجربی و شواهدی درمورد اثرات چنین بلایایی بر شاخص امنیت غذایی و مصرف خانوار در کشورهای درحال توسعه کمک می‌کند. به‌همین علت، این مطالعه به بررسی اثر سیل بر مصرف مواد خوراکی و غیرخوراکی در ایران طی سال‌های 1397 و 1398می‌پردازد. بدین‌منظور از داده‌های طرح هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران و مدل تفاضل در تفاضل استفاده شده است، که این داده‌ها شامل 3021 خانوار شهری و روستایی شش استان خوزستان، فارس، گلستان، کرمان، اصفهان و همدان می‌شود. نتایج نشان می‌دهد، خانوارها در استان‌هایی که شوک‌های ناشی از سیل را تجربه می‌کنند، مصرف تمامی گروه‌های خوراکی خود را کاهش می‌دهند. هم‌چنین نتایج نشان می‌دهد که وقوع سیل مخارج دخانی خانوار را کاهش و مخارج سوخت و روشنایی، حمل و نقل و بهداشتی خانوار را به صورت معناداری افزایش می‌دهد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of the Effect of Natural Disasters on Household Consumption Patterns in Iran Using a Difference-in-Difference Model

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Salem 1
  • Leyla Jabari 2
1 Associate Professor, Theoretical Economics Dept., Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Master of Economics, Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In recent centuries, many natural disasters such as floods and droughts have appeared and have had many adverse effects on many countries. Natural disaster is one of the significant environmental challenges globally and has serious socioeconomic consequences in countries. In the recent literature, natural disasters have also been regarded as the greatest ongoing threat to human societies. The frequency and severity of natural disasters such as droughts and floods have shown an increasing trend around the globe.  Evidence points to the fact that these natural disasters have significant adverse effects on crop yield, food security; there is a need to conduct micro-level studies that help generate empirical evidence on the impact of such disasters on the indicators of food security and food consumption in developing countries. Iran is one of the most disaster-prone regions in the world. Natural disasters frequently influence it and cause devastating damage. Depending on their intensity and duration, these disasters can affect consumer behavior. This study examines the effects of floods consumption in Iran in 2019 and 2020. For this purpose, the Difference-In-Differences (DID) model was applied to analyze. The data were obtained from the Statistical Center of Iran and covered the 3021 urban and rural households in Fars, Kerman, Khuzestan, Hamedan, Golestan, and Esfahan provinces. The results show that families who experience the shock of floods reduce food consumption. In other word, floods reduce all group of food consumption quantity. Results show that floods reduce tobacco expenditures, though increase, energy, transportation, and health care expenditures. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Food Consumption
  • Non-Food Expenditures
  • Difference-In-Differences Model
  • Natural Disasters
- اکبری، محمدرضا؛ پیش‌بهار، اسماعیل؛ و دشتی، قادر، (1399). «شناسایی عوامل مؤثر بر ناامنی غذایی خانوارهای روستایی ایران: کاربرد الگوی لاجیت ترتیبی تعمیم‌یافته». فصلنامۀ مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، (35)9، 125-91.
- خیز، زهره؛ زیبایی، منصور؛ و فرج‌زاده، زکریا، (1397). «تأثیر خشک‌سالی بر درآمد و رفاه خانوارها و شاخص تولید غذا». اقتصاد کشاورزی، (2)12، 43-21.
- زارعی، مهدی، (1398). سیل‌های فروردین و اردیبهشت 1398 و تغییرات اقلیمی در ایران، نگاه ویژه به سیلاب در استان خوزستان، بازیابی‌شده از:  http://www.ias.ac.ir/index.php/2015-09-21-08-02-04/1431-mehdi-zare-flood.
- شعبانی، امامعلی؛ و مهرعلی‌تبار، حمیده، (1392). «حوادث و بلایای طبیعی در قرون میانة تاریخ ایران». تحقیقات تاریخ اجتماعی، 3، 64-39.
- شیری، محمد؛ قاضی طباطبایی، محمود؛ صادقی، رسول؛ و راغفر حسین، (1394). «بررسی نقش عوامل اجتماعی و جمعیتی در تغییرات الگوی مصرف خانوارهای شهری و روستایی ایران». توسعه محلی روستایی- شهری، (1)7، 28-1.
- صالح، ایرج؛ و مختاری، داریوش، (1386). «اثرات و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی خشکسالی بر خانوارهای روستایی در منطقه سیستان»، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، (1)3، 114-99.
- طاهری‌فرد، علی؛ قدیری‌نژادیان، محمدحمزه؛ کریمی‌بیرانوند، محمود؛ و فروغی‌زاده، یاسین، (1394). «اثر افزایش نرخ ارز بر هزینه خانوار از کانال واردات تحلیل داده ستانده». فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، (13)4، 272-257.
- علی‌پور، حسن؛ حامد چهارسوقی، امین؛ و قریب، علی، (1392). «بررسی اثرات خشکسالی بر وضعیت اقتصادی–اجتماعی کشاورزان، مطالعه موردی: گندمکاران شهرستان نهبندان». پژوهش‌های آبخیزداری، (2)26، 125-113.
- یوسفی، کوثر؛ و سبحانی، فاطمه‌، (1395). «ارزیابی سیاستی اثر توافقات ترجیحی بر سهم بازار ایران در کشورهای طرف توافق»، برنامه ریزی و بودجه، (1)21، 56-23.
 
- Akbari, M.; Pishbahar, E. & Dashti, G., (2020). “Identifying the effective factors on food insafety in iranian rural households:application of generalized ordered logit model”. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 9(35), 91-125. doi: 10.22084/aes.2020.21656.3058.
- Alhassan, H., (2020). “Farm households' flood adaptation practices, resilience and food security in the Upper East region, Ghana”. Heliyon, 6(6), e04167.‏
- Alipour, H. & Chahrsooghi, A., Gharib, a. (2013). “Effects of drought on socio-economic status of farmers: a case study on the nehbandans wheat farmers”. Watershed Management Researches, 26(2), 113-125.
- Arouri, M.; Nguyen, C. & Youssef, A. B., (2015). “Natural disasters, household welfare, and resilience: evidence from rural Vietnam”. World development, 70, 59-77.
- Benali, N., (2021). “The dynamic links between natural disaster, health spending, and GDP growth: a case study for lower middle-income countries”. Journal of the Knowledge Economy, 1-14.‏
- Boansi, D.; Owusu, V.; Tambo, J. A.; Donkor, E. & Asante, B. O., (2021). “Rainfall shocks and household welfare: Evidence from northern Ghana”. Agricultural Systems, 194103267.‏
- Bui, A. T.; Dungey, M.; Nguyen, C. V. & Pham, T. P., (2014). “The impact of natural disasters on household income, expenditure, poverty and inequality: evidence from Vietnam”. Applied Economics, 46(15), 1751-1766.‏
- Carpena, F., (2019). “How do droughts impact household food consumption and nutritional intake? A study of rural India”. World Development, 122349-369.‏
- Echendu, A. J., (2022). “Flooding, Food Security and the Sustainable Development Goals in Nigeria: An Assemblage and Systems Thinking Approach”. Social Sciences, 11(2), 59.
- Khalili, N.; Arshad, M.; Farajzadeh, Z.; Kächele, H. & Müller, K., (2021). “Does drought affect smallholder health expenditures? Evidence from Fars Province, Iran”. Environment, Development and Sustainability, 23(1), 765-788.‏
- Khalili, N.; Arshad, M.; Kächele, H.; Farajzadeh, Z. & Müller, K., (2020, tel: 2021). “Drought shocks and farm household consumption behaviour: Insights from Fars province of Iran”. International Journal of Disaster Risk Reduction, 66, 102625.‏
- Khalili, N.; Arshad, M.’ Farajzadeh, Z.’ Kächele, H. & Müller, K., (2020). “Effect of drought on smallholder education expenditures in rural Iran: Implications for policy”. Journal of environmental management, 260110136.‏
- Khiz, Z.; Zibaei, M. & Farajzadeh, Z., (2018). “Impact of drought on households’ income and welfare and food production index”. Agricultural Economics, 12(2), 21-43. doi: 10.22034/iaes.2018.32529
- Lee, C. C.; Wang, C. W.; Ho, S. J. & Wu, T. P., (2021). “The impact of natural disaster on energy consumption: International evidence”. Energy Economics, 97, 105021.‏
- Lohmann, S. & Lechtenfeld, T., (2015). “The effect of drought on health outcomes and health expenditures in rural Vietnam”. World development, 72, 432-448.‏
- Mekonnen, A.; Tessema, A.; Ganewo, Z. & Haile, A., (2021). “Climate change impacts on household food security and farmers adaptation strategies”. Journal of Agriculture and Food Research, 6, 100197.‏
- Mottaleb, K. A.; Mohanty, S.; Hoang, H. T. K. & Rejesus, R. M., (2013). “The effects of natural disasters on farm household income and expenditures: A study on rice farmers in Bangladesh”. Agricultural Systems12143-52.‏
- Nepal, A. K. & Neupane, N., (2022). “Living in the flood plain: can financial inclusion, productive assets and coping mechanism help reduce food insecurity?”. Environmental Challenges100437.‏
- Nguyen, T. T.; Nguyen, T. T. & Grote, U., (2020). “Multiple shocks and households' choice of coping strategies in rural Cambodia”. Ecological Economics, 167106442.‏
- Nguyen, T. T.; Nguyen, T. T., Le, V. H.; Managi, S. & Grote, U., (2020). “Reported weather shocks and rural household welfare: Evidence from panel data in Northeast Thailand and Central Vietnam”. Weather and Climate Extremes, 30, 100286.‏
- Saleh, I., Mokhtari, D. (2007). “Economic and social impacts of drought and its consequences on rural households in sistan region”. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 3(1), 99-114.
- Sam, A. S.; Abbas, A.; Padmaja, S. S.; Sathyan, A. R.; Vijayan, D.; Kächele, H. & Müller, K., (2021). “Flood vulnerability and food security in eastern India: A threat to the achievement of the Sustainable Development Goals”. International Journal of Disaster Risk Reduction, 66, 102589.‏
- Sha'bani, I. & Mehr Ali Tabar, H., (2013). “Natural disasters at middle ages of iran's history”. Social History Studies, 3(1), 39-64.
- Sharma, R.; Nguyen, T. T. & Grote, U., (2018). “Changing consumption patterns Drivers and the environmental impact”. Sustainability, 10(11), 4190.‏
- Shiri, M., Tabatabaei, M., Sadeghi, R., Raghfar, H. (2015). The study of effect of social and demographic factors on consumption pattern in rural and urban areas of Iran. Rural and Urban Communities Development, 7(1), 1-28. doi: 10.22059/jrd.2015.58432
- Taheri fard, A.; Ghadirinezhadian, M.; Karimi, M. & Foroghizadeh, Y., (2015). “The effect of rising exchange rate on the household expenditure of the through of imports: an input-output analysis”. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 4(13), 257-272.
- Tanaka, K.; Ibrahim, P. & Hean, O., (2021). “How Do Natural Disasters Change Consumption Behaviour? Estimates and Policy Responses from Thailand and the Philippines”.‏
- Verschuur, J.; Koks, E. E.; Haque, A. & Hall, J. W., (2020). “Prioritising resilience policies to reduce welfare losses from natural disasters: a case study for coastal Bangladesh”. Global Environmental Change, 65, 102179.‏
- Yousefi, K. & Sobhani, F., (2016). “Evaluating the impact of preferential trade agreements on iran’s market share in the countries of the agreement”. Journal of Planning and Budgeting, 21(1), 23-56
- Zarei, M., (2018). “Floods of april and may 2018 and climate changes in iran, a special look at floods in khuzestan province”. retrieved from: http://www.ias.ac.ir/index.php/2015-09-21-08-02-04/ 1431-mehdi-zare-flood.