سنجش شاخص یکپارچگی عمودی ارزش‌افزوده غیرمستقیم بخش‌های اقتصادی شهرستان تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 استاد گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

3 کارشناس ارشد توسعه و برنامه‌ریزی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

در این مقاله نشان می‌دهیم که معیار ستانده بخش‌های مختلف اقتصادی در سنجش اهمیت بخش‌ها برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب نیست. نخست آنکه در چارچوب مدل مقداری لئونتیف، هر بخش اقتصادی دو وظیفه دارد: تأمین مستقیم و غیرمستقیم تقاضای نهایی خود و تولید سایر بخش‌های اقتصادی. به عقیده بسیاری از پژوهشگران، مجموع این دو، لغزش احتساب مضاعف را دامن می‌زند. دوم آنکه ستانده (تولید ناخالص) بخش‌ها، ملاک مناسبی برای رشد و رفاه جامعه به شمار نمی‌رود. برای رفع این دو نقیصه، رویکرد تولید به تولید استفاده می‌شود که ریشه در پایه نظری نظام تولیدی پیرو سرافا دارد و پاسینیتی آن را به شکل یکپارچگی عمودی تولید در قالب الگوی داده-ستانده لئونتیف به‌عنوان روش بدیل در سنجش اهمیت بخش‌ها معرفی می‌کند. رویکرد مذکور حول یک ‌سؤال زیر مبنای تحلیل اقتصاد شهرستان تهران قرار می‌گیرد. «ارزش‌افزوده بخش خدمات که حدود 83 درصد GDP شهرستان تهران را تشکیل می‌دهد به‌طور بالقوه چه میزان ارزش‌افزوده غیرمستقیم در سایر بخش‌های اقتصاد ایجاد می‌کند؟». برای این منظور جدول داده-ستانده سال 1393 شهرستان تهران که به‌تازگی در قالب یک طرح پژوهشی محاسبه‌شده است، مبنای تحلیل کمی سؤال مطرح شده قرار می‌گیرد. یافته‌ها حاکی از آن است که اولاً شاخص یکپارچگی عمودی بخش خدمات صرفاً 04/0 واحد است و بخش مذکور به ازای هر 100 واحد ارزش‌افزوده اصلی خود، 4 واحد ارزش‌افزوده غیرمستقیم در سایر بخش‌های اقتصادی ایجاد می‌کند. ثانیاً شاخص‌های یکپارچگی بخش‌های چهارگانه خدمات توزیعی، تولیدی، اجتماعی و شخصی به‌ترتیب 08/0، 08/0، 46/0 و 40/0 است که همگی کمتر از واحد هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measuring Value Added Vertical Integration Index of Economic Sectors in Tehran City

نویسندگان [English]

  • Parisa Mohajeri 1
  • Ali Asghar Banouei 2
  • Hojatollah Mirzaei 1
  • Niloofar Jahanfar 3
1 Assistant Professor, Department of Economics, Allameh Tabatabai University
2 Professor, Department of Economics, Allameh Tabatabai University
3 Master of Development and Planning, Allameh Tabatabai University
چکیده [English]

In this paper, we show that the output of economic sectors is not an appropriate criterion for assessing the importance of sectors. First, in the context of Leontief quantity model, each sector has two tasks: satisfying its direct and indirect final demand and also intermediate needs of other economic sectors. Many researchers observe that the sum of these leads to double counting. Second, the output of sectors is not an appropriate criterion for economic growth and welfare. To address these shortcomings, “product-to-product” approach is used, rooted in the theoretical basis of Serrafa’s production system. Pasinetti modified it as a vertical integration of production in the form of Leontief’s input-output model as an alternative method for assessing the importance of sectors. In this paper, we use this approach to answer following question, “The service sector, which has a 83% share of GDP in the city of Tehran, how much potentially does it generate indirect value added in other economic sector”? The input-output table of Tehran city which has recently been calculated as a research plan is used to quantitatively analysis of the posed question. The overall findings indicate that: first, the vertical integration index of service sector is only 0.04 units, which means that it generates only 4 units of indirect value added in the other economic sectors. Second, the vertical integration indices of four sectors of distribution services, productive services, social services and personal services are 0.08, 0.08, 0.46 and 0.40, respectively, all of them are less than 1 unit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vertical Integration Index
  • Indirect Value Added
  • Product-to-Product Approach

مراجع

آل­عمران، رویا؛ علیزاده اصل، حسن و آل­عمران، علی. (1392). «شناسایی بخش‌های کلیدی و پیشرو آذربایجان شرقی»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 7(1)، 116-101.
بانوئی، علی­اصغر؛ جلوداری ممقانی، محمد و محققی، مجتبی. (1386). «شناسایی بخش‌های کلیدی برمبنای رویکردهای سنتی و نوین طرف­های تقاضا و عرضه اقتصاد»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 7(1)، 26-1.
بانوئی، علی‌اصغر؛ جلوداری ممقانی، محمد و آزاد، سید ایمان. (1388). «به‌کارگیری روش بردار ویژه در سنجش پیوندهای پسین و پیشین بخش‌های اقتصادی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 41، 77-53.
بانوئی، علی­اصغر؛ یوسفی، محمدقلی؛ رمزیار، حسن. (1377). «بررسی روش­شناسی پیوندهای پسین و پیشین و تعیین محتوای واردات بخش­های اقتصاد ایران»، مجله برنامه‌وبودجه، 33، 93-63.
جهانگرد، اسفندیار. (1381). «شناسایی فعالیت­های کلیدی صنعتی ایران (بر مبنای مدل داده- ستانده)»، فصلنامه پژوهش و سیاست­های اقتصادی، شماره 21، 70-45.
جهانگرد، اسفندیار و حسینی، نیلوفر سادات. (1391). «شناسایی بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران بر مبنای تحلیل تصادفی داده- ستانده (SIO)»، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 11، 47-23.
حکیمی­پور، نادر و اکبریان، حجت. (1395). «تعیین بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران با به‌کارگیری روش بردار ویژه براساس نتایج جدول داده- ستانده سال 1390»، فصلنامه نظریه­های کاربردی اقتصاد، 1، 160-139.
حیات غیبی، فاطمه؛ شفولادوشی، ناصر؛ زیبایی، منصور؛ دانشور، محمود و اکبری، نعمت­اله. (1389). «بررسی جایگاه زیربخش­های کشاورزی در میان بخش‌های اقتصادی استان اصفهان (با رویکرد داده- ستانده)»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی، 4، 129-113.
شفولادوشی، ناصر؛ حیات غیبی، فاطمه و دانشور، محمود. (1391). «بررسی ارتباط متقابل بخش کشاورزی با سایر بخش‌های اقتصاد استان­های خراسان»، مجله اقتصاد و توسعه منطقه­ای، 19(4)، 23-1.
صادقی، نرگس. (1394- الف). ماهیت بخش‌های اقتصاد ایران 1. مروری بر روش­های شناسایی بخش‌های کلیدی در اقتصاد، مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل 14726، تهران، ایران.
صادقی، نرگس. (1394- ب). ماهیت بخش‌های اقتصاد ایران 2. بخش‌های کلیدی، مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل 14743.
فرجی دانا، احمد. (1366). «پویایی­شناسی بخش­های اقتصادی برای تشخیص فعالیت­های کلیدی اقتصاد ایران در یک برنامه توسعه»، مجله تحقیقات اقتصادی، 36، 18-2.
کشاورز حداد، غلامرضا. (1383). «اهمیت بخش خدمات مالی در اقتصاد کشور: بررسی تحلیلی اثرات تعطیلی مؤسسات مالی، بانکداری و بیمه در تولید و اشتغال»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 21، 133-115.
گزارش سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور. (1394). اولویت­بندی بخش‌های کلیدی اقتصاد، معاونت همفولادگی برنامه‌وبودجه.
گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت. (1394). برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت، معاونت طرح و برنامه.
لشکری‌زاده، مریم و برهانی، محمدرضا. (1395). «بررسی جایگاه صنعت چوب و کاغذ در میان بخش‌های اقتصادی ایران با رویکرد داده- ستانده»، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران، 4، 647-634.
ولی­نژاد ترکمانی، رضا؛ بانوئی، علی­اصغر و جلودار ممقانی، محمد. (1392). « ارزیابی پیوندهای بین بخشی با استفاده از روش بردار ویژه (مطالعه موردی استان تهران)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 2، 59-37.
یوسفی، محمدقلی. (1391)، «تعیین پیوندهای بین بخشی در اقتصاد ایران با استفاده از روش حذف فرضی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 4، 170-155.
یوسفی، محمدقلی و غلباش قره­باغی، محمدحسین. (1391). «تعیین اهمیت نسبی بخش‌های اقتصاد ایران با استفاده از تکنیک داده- ستانده و اتخاذ رویکرد پیوندهای پسین و پیشین خالص»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 53، 211-187.
واقف، آیدا. (1396). «سنجش اهمیت ارزش‌افزوده بخش‌های اقتصادی با استفاده از رویکرد ترکیبی تولید به تولید سرافا-پاسینتی-لئونتیف»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی.
Cella, G. (1984). “The Input-Output Measurement of Interindustry Linkages”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Vol. 46, No. 1, 73-84.
Chenery, H. B. & Watanabe, T. (1958). “International Comparisons of the Structure of Production”, Econometrica, No. 26, 437-526.
De Mesnard, L. (2002). “Note About the Concept of “Net Multipliers”, Journal of Regional Science, Vol.42, No.3, 545-548.
De Mesnard, L. (2007a). “Reply to Oosterhaven's: the Net Multiplier Is A New Key Sector Indicator”, Ann Regional Science, Vol. 41, 285-296.
De Mesnard, L. (2007b). “A Critical Comment on Oosterhaven-Stelder Net Multipliers”, Ann Regional Science, Vol. 41, 249-271.
Dietzenbacher, E. & Lahr, M. (2013). “Expanding Extractions”, Economic Systems Research, Vol. 25, No. 3, 341-360.
Dietzenbacher, E. (2005). “More on Multipliers”, Journal of Regional Science, Vol. 45, No. 2, 421-426.
Dietzenbacher, E. & Vander Linden, J. A. (1997). “Sectoral and Spatial Linkages in the EC Production Structure”, Journal of Regional Science, Vol. 37, No. 2, 235- 257.
Dietzenbacher, E. (1992). “The Measurement of Interindustry Linkages: Key Sectors in the Netherlands”, Economic Modeling, No. 9, 419-437.
Heimler, A. (1991). “Linkages and Vertical Integration in the Chinese Economy”, Review of Economics and Statistics, Vol. 2, No. 3, 261- 267.
Kurz, H. D. & Salvadori, N. (2006). “Input–Output Analysis from a Wider Perspective: a Comparison of the Early Works of Leontief and Sraffa”, Economic Systems Research, Vol. 18, No. 4, 373-390.
Los, B., Timmer, M. P. and de Vries, G. J. (2015). “How Global Are Global Value Chain? A New Approach to Measure International Fragmentation”, Journal of Regional Science, Vol. 55, No. 1, 66-92.
Milana, C. (1985). “Direct and Indirect Requirements for Gross Output in Input- Output Analysis”, Metroeconomica, Vol. 2, No. 2, 283- 292.
Miller, R. E. & Lahr, M. L. (2001). “A Taxonomy of Extractions, In M.L. Lahr and R.E. Miller (eds.), Regional Science Perspectives in Economic Analysis”, Amsterdam: Elsevier Science, 407-441.
Oosterhaven, J. (2004). On the Definition of Key Sectors and the Stability of Net Versus Gross Multipliers, University of Groningen.
Oosterhaven, J. (2008). A New Approach to the Selection of Key Sectors: Net Forward and Net Backward Linkages, Input - Output & Environment, Seville - July, 9-11 2008.
Oosterhaven, J. (2007). “The Net Multiplier is a New Key Sector Indicator: Reply to de Mesnard’s Comment”, Annals of Regional Science, Vol. 41, No. 2, 273-283.
Oosterhaven, J. and Stelder, D. (2002). “Net Multipliers Avoid Exaggerating Impacts: with A Bi-Regional Illustration for the Dutch Transportation Sector”, Journal of Regional Science, Vol. 42, No. 3, 533-543.
Pasinetti, L. (1973). “The Notion of Vertical Integration in Economic Analysis”, Metroeconomica, Vol. 25, No. 1, 1-29.
Pasinetti, L. (1986). “Sraffa's Circular Process and the Concept of Vertical Integration”, Political Economy, Vol. 2, No. 1, 3-16.
Schultz, S. (1976). Intersectoral Comparisons as an Approach to the Identification of Key Sectors, in Karen R. Polenske and Jiri V. Skolka (eds.), Advances in Input-Output Analysis, Cambridge, Massachusetts: Ballinger Publishing Company, 137-159.
Sraffa, P. (1960). Production of Commodities by Means of Commodities. Prelude to a Critique of Economic Theory, Cambridge, Cambridge University Press.
Timmer, M. P., Dietzenbacher, E., Los, B., Stehrer, R. and de Vries, G. J. (2015). “An Illustrated User Guild to the World Input-Output Database, The Case of Global Automotive Production”, Review of International Economics, Vol. 23, No. 3, 575-605.
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 9، شماره 33
فروردین 1399
صفحه 113-139

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار