ارتباط مؤلفه‌های ساختاری بازار و ضریب فازی فناوری در صنایع کارخانه‌ای ایران (آزمون رهیافت رقابت خود مخرب شومپیتر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 کارشناس ارشد علوم اقتصادی دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 استادیار اقتصاد دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر

چکیده

هدف محوری تحقیق جاری بررسی ارتباط میان ساختار بازار و ضریب فناوری صنایع کارخانه‌ای ایران می‌باشد. در این مقاله از داده­های خام طرح جامع آمارگیری کارگاه­های صنعتی ایران در سطح کدهای چهاررقمی ISIC در طی دوره زمانی 1374 تا 1389 استفاده‌شده است. مدل رگرسیونی تحقیق بر مبنای مدل لوین و ریس و همچنین مدل داسگوپتا و استیگلیتز با توجه به متغیرهای ساختاری بازار از جمله صرفه­های مقیاس، شاخص تمرکز هرفیندال، نسبت تحقیق و توسعه به فروش و واردات کالاهای سرمایه­ای می‌باشد. نتایج تحقیق حاضر مؤید آن است که کمترین ضریب فناوری در میان صنایع کارخانه‌ای ایران مربوط به صنعت بازیافت مواد ضایع است. از سوی دیگر، یافته­های تحقیق نشان می­دهد که ارتباط منفی بین تمرکز و ضریب فناوری وجود دارد؛ یعنی صنایع انحصاری دارای ضریب فناوری پایین بوده‌اند. به عبارت دیگر، نگرش شومپیتر مبنی بر اینکه با بالا رفتن سطح تمرکز میزان نوآوری و خلق فناوری جدید افزایش می ­یابد، در بازارهای صنعتی ایران نقض می‌گردد. ازاین‌رو تجدید ساختار بازارهای انحصاری ایران برای توسعه ضریب فناوری الزامی است. همچنین نتایج تحقیق دلالت بر آن دارد که در اکثر صنایع کارخانه‌ای ایران، به دلیل کوچک بودن سطح فعالیت و اندازه تشکیلات تولیدی، از صرفه­ های مقیاس بهره­ برداری نمی­گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The relationship between the components of market structure and technology fuzzy factor in Iranian manufacturing industries (Schumpeter approach test)

نویسندگان [English]

  • mohammad nabi shahiki tash 1
  • hamideh karami tirehshabankareh 2
  • reza roshan 3
1 author
چکیده [English]

The central purpose of the present study is investigation of the relationship between market structure and technology factor for Iran’s manufacturing industries. In this paper, we have used the collected data by the statistical centre of Iran for the manufacturing industries (in the four-digit ISIC code level) during the period 1374 to 1389. The model of this paper is based on regression models of Levin - Reiss and Dasgupta - Stiglitz due to the market structural variables consist of: economies of scale, Herfindal Index concentration index, the ratio of R & D to sales and imported capital goods. Research findings indicate that the lowest coefficient of technology among Iranian manufacturing industries related to waste recycling industry. On the other hand, there is a negative relationship between the concentration and coefficient of technology. This means that monopoly industries have low coefficient of technology. In other words Schumpeterian view is violated for the Iran’s industrial markets. Hence, restructuring of Iran’s monopoly markets is required for developing of the technology coefficient. In the most of Iranian manufacturing industries not be utilized of economies of scale due to the small size and activity level of organization of production.

کلیدواژه‌ها [English]

  • coefficient of technology
  • Research and development
  • economies of scale
  • Schumpeter
  • market structure
اشرف­زاده، سید حمیدرضا و مهرگان، نادر (1387)؛ اقتصادسنجی پانل دیتا، انتشارات مؤسسه تحقیقات تعاون دانشگاه تهران، چاپ اول.
اصغرپور، حسین؛ فلاحی، فیروز و دهقانی، علی (1391)؛ تأثیر نوآوری بر بی­ثباتی سهم بازار در صنایع غذایی و آشامیدنی ایران (روش LSTR)، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، شماره 3، 217-204.
اصغرپور، حسین؛ فلاحی، فیروز؛ خداداد کاشی، فرهاد؛ ­پورعبادالهان کویچ، محسن و دهقانی، علی (1391)؛ رابطه تأثیر نوآوری بر سهم بازار در صنایع نساجی، چرم و پوشاک ایران (رویکرد غیرخطی)، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات اقتصاد کاربردی در ایران. سال اول. شماره 1، 36-97.
خدادادکاشی، فرهاد (1386)؛ صرفه­های مقیاس در اقتصاد ایران: مورد بخش صنعت، نشریه علمی– پژوهشی تحقیقات اقتصادی، شماره 80، 18-1.
خدادادکاشی، فرهاد؛ زراءنژاد، منصور و یوسفی، رضا (1392)؛ بررسی اثرات ساختار بازار بر نوآوری و تحقیق و توسعه در صنایع کارخانه­ای ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه­ی پایدار)، سال سیزدهم، شماره چهارم، 25-1.
دهقانی، علی (1393)؛ بررسی ارتباط متقابل بین شدت تبلیغات، شدت تحقیقات و پویایی رقابت در صنایع ایران، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال سوم، شماره­ی 9، 79-74.
شریف، نواز (1367)؛ مدیریت انتقال تکنولوژی و توسعه، ترجمه رشید اصلانی، وزارت برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی اجتماعی و انتشارات، چاپ اول.
شهیکی­تاش، محمدنبی و نصیری­اقدم، علی (1390)؛ تمرکز، شدت مانع ورود و صرفه­های مقیاس در صنعت کولر آبی ایران و هزینه­ی رفاهی ناشی از ساختار انحصار مؤثر، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی­های اقتصادی سابق)، دوره 8، شماره 28، 98-73.
شهیکی­تاش، محمدنبی و شیوایی، الهام (1391)؛ سنجش رشد بهره­وری عوامل تولید (TFP) و اثر مقیاس بر مبنای تابع تجزیه­پذیر مرزی (مطالعه موردی صنایع ایران)، مجله علمی- پژوهشی سیاست­گذاری اقتصادی، سال چهارم، شماره هفتم، 146-127.
شهیکی­تاش، محمدنبی و نوروزی، علی (1393)؛ بررسی ساختار بازار صنایع کارخانه­ای ایران بر اساس مدل‌های ساختاری و غیرساختاری، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال سوم، شماره­ی 11، 79-49.
فلاحی، فیروز و دهقانی، علی (1389)؛ ارزیابی تأثیر درجه تمرکز و هزینه­های تبلیغات بر سودآوری در بخش صنعت ایران (رهیافت داده­های تابلویی پویا)، فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، شماره­ی اول، 30-9.
کردبچه، حمید و امامی، سوده السادات (1391)؛ ساختار بازار و مخارج تحقیق و توسعه در کارگاه­های صنعتی ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره اول، شماره 4، 89-63.
گجراتی، دامودار (1387)، مبانی اقتصادسنجی، ترجمه حمید ابریشمی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد دوم، چاپ دوم.
نظری، محسن (1388)؛ اقتصاد خرد، انتشارات پوران پژوهش، چاپ هشتم.
وزارت ارشاد اسلامی (1365)؛ تکنولوژی فردا و فردای تکنولوژی، اداره کل انتشارات و تبلیغات، تهران، چاپ اول.
Acs, J. and Audretsch, B. (1987); Innovation, Market Structure and Firm Size, Published by MIT Press, No. 4, 567-574.
Arrow, K. J. (1962); Economic Welfare and The Allocation of Resources for Invention, Princeton University Press, 609-626.
Malerba, F. (2000); Technological Regimes and Schumpeterian Patterns of Innovation, Published by Wiley on behalf of the Royal Economic Society, No. 463, 388-410.
Cherch, I. (1962); Firm Size and Research Activity, Southern Economic Journal, No. 28, 298-301.
Gayle, P. (2001); Market Structure and Innovation: New Empirical Evidence on the Schumpeterian Hypothesis, Department of Economics.
Dasgupta, P. and Stiglitz, J. (1980); Industrial Structure and the Nature of Innovation Activity, The Economic Journal, Vol. 90, 266-293.
Gilbert, R. (2013); Looking for Mr. Schumpeter: Where Are We in the Competition-Innovation Debate?, Published by The University of Chikago Press, Vol. 6, 159-215.
Koeller, T. (1995); Technological Opportunity and Relationship between Innovation Output and Market Structure, Published by Wiley, Vol. 26, No. 3, 209-222.
Koeller, T. (2005); Market Structure and Firm Size: A Simultaneous Equations Model, Published by Wiley, Vol. 16, No. 3, 259-269.
Levin, R. and Reiss, P. (1984); Test of a Schumpeterian Model of R&d and Market Structure, Published by University of Chicago Press, 175-208.
Scherer, F. (1979); Industrial Market Structure and Economic Performance. Published by Chikago Rand McNally.
Wagner, J. and Schulenburg G. (2013); Unobservable Industry Characteristics and Innovation- Concentration- Advertisibg- Maze: Evidence fro, an Econometrics, Vol. 4, No. 4, 315-326.