بررسی آثار سیاست‌های بودجه‌ای خاص کاهش نابرابری مناطق در ایران: رهیافت اقتصادسنجی فضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشجوی گروه اقتصاد، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

به‌دنبال تشدید نابرابری مناطق، دولت و مجلس درطی سال‌های 1379 به‌بعد ساختارهای مختلفی در برنامۀ پنج‌ساله توسعه و قوانین بودجه نظیر نظام درآمد-هزینه، اعتبارات توازن منطقه‌ای، دو درصد درآمد حاصل از فروش نفت‌خام، مادۀ 180 برنامۀ پنجم و... برای کاهش نابرابری و ایجاد توازن بین مناطق کشور درنظر گرفته است. باوجود گذشت 20 سال از طراحی و ساختارهای مذکور، نتایج و کارآمدی این اقدامات مورد بررسی قرار نگرفته است؛ از این‌رو، ضروری است که آثار اجرای سیاست‌های بودجه‌ای اجرا شده در طی حدود 20سال گذشته را بر نابرابری مناطق بررسی نمود. برای این‌منظور از آمار مربوط به 31 استان در طی سال‌های 95-1379 در قالب مدل اقتصادسنجی فضایی استفاده شده است. نتایج به‌دست آمده از مدل دوربین فضایی (SDM) بیانگر این است که سیاست‌های بودجه‌ای اجرا شده در حدود 20سال گذشته برای کاهش نابرابری مناطق، تأثیر معنی‌داری بر نابرابری مناطق نداشته است. نتایج برای سه گروه: کلیۀ استان‌ها، استان‌های مرزی و استان‌های با اقتصاد قوی‌تر نیز یکسان است و عدم کارایی سیاست مذکور را نشان می‌دهد؛ ازطرف دیگر، چگالی جمعیت در یک منطقه، نابرابری آن منطقه را افزایش می‌دهد. در نتیجه عوامل کاهش نابرابری مناطق عوامل بیرونی نظیر منابع بودجه دولت نیست، بلکه عوامل درونی آن‌ها ازجمله ساختار اقتصادی، چگالی جمعیت و... است.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effects of The Specific Fiscal Policies to Reduce Regional Inequality in Iran: Spatial Econometric Approach

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Almasi 1
  • Sohrab Delangizan 1
  • Mohsen Afrookhteh 2
1 Associate Professor, Department of Economics, Faculty of Social Science, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 PhD Student, Department of Economics, Faculty of Social science, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Following the intensification of inequality in regions and its harmful effects such as irregular migration and evacuation of some regions, the government and parliament during 1990 onwards various structures in the five-year development plan and budget laws such as revenue-expenditure system, regional balance credits, two percent of the revenue from the sale of crude oil, etc. is intended to reduce the above inequality and create a balance between the regions of the country. Despite the passage of about twenty years of designing and compiling these structures, the results and the effectiveness of these measures have not been examined. Therefore, while identifying regional inequalities and their factors, it is necessary to examine the effects of the implementation of fiscal policies implemented over the past twenty years on regional inequality. This study seeks to examine the factors affecting regional inequality and identify the impact of specific government budget policies designed to reduce regional inequalities and implemented since the beginning of the Third Development Plan on regional inequality. For this purpose, statistics related to 31 provinces during the years 1990 in the form of spatial econometric model has been used. The results of the Spatial Durbin Model (SDM) indicate that the fiscal policies implemented over the past twenty years to reduce regional inequality have not had a significant impact on regional inequality. Therefore, it cannot be hoped that the continuation of this structure in the future can reduce inequality between regions. Changing this variable in a province not only has no significant effect on the inequality of that province but also has no significant effect on the inequality of other provinces. Therefore, this policy, have not had a significant effect in recent years and it is necessary to reconsider this policy. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Modeling
  • Regional Inequality
  • Budget Policies

مراجع

- ابونوری، اسماعیل، (1384). «برآورد وارزیابی سازگاری شاخص‌های نابرابری اقتصادی با استفاده از ریزداده‌ها در ایران». مجلۀ تحقیقات اقتصادی، 71: 171-209.
- اخوی، احمد، (1393). نابرابری توزیع درآمد، تحلیلی از علت‌ها، پیامدها و سیاست‌ها. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
- اکبری، نعمت اله، (1390). «تحلیل فضایی تأثیر سیاست‌های مالی دولت بر نابرابری درآمد در ایران (با رهیافت  رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR». فصلنامۀ اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، 3: 1-25.
- دل‌انگیزان، سهراب، (1396). «اندازه‌گیری نابرابری رشد اقتصادی استان‌ها و بررسی هم‌گرایی رشد آن‌ها (رهیافت اقتصادسنجی فضایی)». فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 28: 83-98.
- دهقان‌شبانی، زهرا، (1390). «تحلیل منطقه‌ای رشد اقتصادی در ایران با تأکید بررهیافت 3d». پایان نامۀ دکتری دانشگاه اصفهان (منتشر نشده).
- دهقان‌شبانی، زهرا؛ و اکبری، نعمت‌اله، (1394). «فاصلۀ اقتصادی و رشد منطقه‌ای در ایران». فصلنامۀ پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 2: 203-222.
- رئیسی‌دهکردی، شهرام، (1394). اقتصاد نوین شهری و منطقه‌ای. انتشارات نور علم.
- زبردست، اسفندیار، (1396). «گونه‌شناسی رویکردهای نظری و تجربی نابرابری‌های منطقه‌ای». فصلنامۀ دانشگاه هنر، 19، صص153-169.
- شهیکی‌تاش، محمدنبی، (1394). «بررسی شدت عدم تعادل فضایی و منطقه‌ای رفاه در استان‌های ایران (مطالعۀ مقایسه‌های رفاه مبتنی‌بر دیدگاه هاروی و اسمیت). فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 17: 15-30.
- شیخ‌بیگلو، رعنا؛ و تقوایی، مسعود، (1391). «تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری‌های توسعه در شهرستان‌های ایران». فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 46: 215-245.
- قره‌باغیان، مرتضی، (1392). اقتصاد رشد و توسعه. (جلد اول)، نشر نی.
 
- Abu Nouri, I., (2004). “Estimating the compatibility of economic inequality indicators using microdata in Iran”. Journal of economic research, 71: 171-209.
- Akbari, N., (2011). “Spatial analysis of the effect of government financial policies on income inequality in Iran”. Quantitative Economics Quarterly, 3: 1-25.
- Akhavi, A., (2014). Inequality of income distribution, an analysis of causes, consequences and policies. Tehran: Institute of Business Studies and Research.
- Arelano, M. & Bonds, S., (1991). “Some tests for panel data monte carlo evidence and application to employment equation”. Review of economic studies, 58: 277-297.
- Baldwin, R., (2011). Economic geography and public policy, Princeton university.
- Bandya Padyah, S., (2002). “An Inquiry into Causes of Regional Disparities in Economic Growth Across Indian States”. London university, PhD dissertation.
- Basuki Agus, Tri., (2020). “The Effect of Fiscal Policy and Foreign Direct Investment on Regional Economy in Indonesia”, Journal Ekonomi & Studi, pembangunan, 21: 54-68.
- Bhusana Dash, B., (2014). “Regional Incom Disparities and Govermental Intervention in India”. South Asia Economic Journal. 15: 281-314.
- Bucciferro, J., (2020). The Evolution of Regional Income Inequality in Brazil. Time and Space, Latin American Regional Development in Historical Perspective.
- Cevik, S., (2019). “Growing (un)equal: fiscal policy and income inequality in China and BRIC+”. Journal of the Asia Pacific Economy, 25: 634-653.
- Decancq, K. & Lugo, M. A., (2009(. Measuring Inequality of Well-Being with a Correlation-Sensitive Multidimensional Gini Index. University of Oxford Department of Economics Discussion paper series, 459.
- Dehghan-Shabani, Z., (2011). “Regional analysis of economic growth in Iran with an emphasis on the 3D approach”. PhD thesis of Isfahan University (Unpublished).
- Dehghan-Shabani, Z. & Akbari, N., (2015). “Economic Distance and Regional Economic Growth in Iran”. QJER. 15 (2): 203-222
- Delangizan, S., (2016). “Measuring the inequality of the economic growth of the provinces and examining the convergence of their growth (spatial econometric approach)”. Scientific research quarterly of economic growth and development research, 28: 83-98.
- Diana, B., (2021). Unlocking the black box: A comprehensive meta-analysis of the main determinants of within-region income inequality. Review of Regional Research
- Eller, M. & Fidrmuca, J., (2015). “Fiscal policy and regional output volatility”. Regional studies. 50: 1849-1862.
- Francesca, M. & Nijkamp, P., (2008). Analysis of Spatial Disparities Strutural Equations Model. Tinbergen Institue Discussion Paper
- Fujimoto, T., (2015). Quantitative Analysis of the regional Income Determinant Factors in a remote Island Economy. Osaka University.
- Gharebaghian, M., (2012). Economy of growth and development. (Vol 1), Ney Publishing.
- Gbohoui, W., (2019). The Great divide regional Inequality and Fiscal policy. IMF Working Papers.
- Gurgul, H., (2011). The Impact of Regional Disparities on economic growth. operations Reserch and decisions, Vol. 2.
- Irawan, A., (2014). “Regional Income Disparities in Indonisia: measurement, convergence Process and decentralization”. University of Illinois, PhD Dissertation.
- James, P., & Lesage, J., (2014). What regional Scientists need to know about spatial econometric?, The Review of Regional Studies, 13-32.
- Kyriacou, A. P., (2015). Regional Inequalities, Fiscal Decentralization and Government Quality: Empirical Evidence from Simultaneous Equations. GEN Working Paper.
- Li, H.; Squire, L. & Zou, H., (1998). “Explaining International and Intertemporal Variations in Income Inequality”. The Economic Journal, 108: 26-43.
- Litchfield, J. A., (1999). Inequality: Methods and Tools. Text for World Bank’s Web Site http://siteresources.worldbank.org/INTPGI/Resources/Inequality/litchfie.pdf
- Lugo, M. A., (2007). “Comparing Multidimensional Indices of Inequality: Methods and Application”. ECINEQ, Society for the Study of Economic Inequality, 14: 213-236.
- Mausoumi, E., (1986). “The measurement and decomposition of multi-dimensional inequality”. Econometrica, 54(4): PP 991-997.
- Pugalis, L. & Tan, S., (2017). The Role of Local Government in Local and Regional Economic Development. Australasian Journal of Regional Studies, 1-36.
- Raeisi Dehkordi, S., (2014). Modern urban and regional economy. Noor Elm Publications.
 - Shahikitash, M., (2014). “Investigation of the intensity of spatial and regional imbalance of welfare in the provinces of Iran (a study of comparisons of welfare based on Harvey and Smith's point of view)”. Regional Planning Quarterly, 17: 15-30.
- Sheikh Beiglow, R. & Taqwaei, M., (2011). “Spatial Analysis of Deprivation and Development Inequalities in Iranian Cities”. Social Welfare Quarterly, 46: 215-245.
- Shultz, D. (2017). “Regional Disparities in economic Development: Lessons Learned from USA”. Journal of Public Administration, 4: 661-664.
- Zebardast, E. (2016). “Typology of theoretical and empirical approaches to regional inequalities”. Art University Quarterly, 9: 153-169.
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 11، شماره 42
شهریور 1401
صفحه 171-194

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار