شناسایی عوامل مؤثر بر ناامنی غذایی خانوارهای روستایی ایران: کاربرد الگوی لاجیت ترتیبی تعمیم‌یافته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

امنیت غذایی اولین گام و سنگ بنا برای حفظ سلامت فکری، روانی، جسمی و شادابی جامعه است، تا افراد جامعه بتوانند در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی به وظایف خود به نحو احسن عمل کنند. کیفیت زندگی مردم شاخص مهمی برای ارزیابی توسعه اقتصادی هر کشوری محسوب می‌شود و عوامل زیادی از جمله سطوح تغذیه و امنیت غذایی در اندازه‌گیری این کیفیت نقش بسزایی دارند. بر این اساس در این تحقیق امنیت غذایی تعداد 19266 خانوار روستایی در استان‌های کشور و تأثیر متغیرهای کمی و کیفی بر این امر مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور با استفاده از شاخص کالری مصرفی و کاربرد الگوی لاجیت ترتیبی تعمیم‌یافته تأثیر هر یک از این عوامل بر شیوع ناامنی غذایی در خانواده مشخص گردید. نتایج نشان داد که 76 درصد خانوارهای روستایی دارای امنیت غذایی بوده و تنها 24 درصد از آن‌ها ناامنی غذایی را تجربه کرده‌اند. همچنین متغیرهای تعداد اعضای باسواد خانوار، سن سرپرست، وضع تحصیلات سرپرست، شغل و تأهل سرپرست، داشتن منزل شخصی، زیربنای منزل، اتومبیل شخصی و ابعاد خانوار دارای تأثیر معنی‌دار بر ناامنی غذایی هستند. همچنین استان کرمان دارای بالاترین امنیت غذایی و کرمانشاه دارای کم‌ترین امنیت غذایی از لحاظ مصرف کالری است. ازآنجایی‌که دو گروه پرخطر جامعه ازنظر مصرف کالری شناسایی شدند پیشنهاد می‌گردد که سیاست‌های هدفمند درست برای به تعادل رسیدن این دو گروه و اصلاح الگوی مصرف اعمال شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying the effective factors on food insafety in Iranian Rural Households:Application of generalized ordered logit model

نویسندگان [English]

  • mohammadreza Akbari 1
  • Esmaeil Pishbahar 2
  • Ghader Dashti 3
1 Master student of Agricultural Economics, University of Tabriz
2 Associate Professor, Department of Agricultural Economics, University of Tabriz
3 Professor, Department of Agricultural Economics, University of Tabriz
چکیده [English]

Food security is the first step and cornerstone of maintaining the intellectual, mental, physical and vital health of the society, so that the people of the society can perform their duties effectively in the economic, cultural, political and social fields.The quality of people’s lives is an important index for evaluating the economic development in any country, and a lot of factors including nutrition levels and food security have significant roles in measuring the quality. Based on this, the food security of 19266 rural households in Iran’s provinces and the effects of the qualitative and quantitative variables on it, have been evaluated. To achieve this, the effect of these factors on prevalence of food security in a family has been identified by using the Calorie consumption index and application of the generalized ordered Logit model. The results indicated that 76% of the rural households had food security and only 24% have experienced food insafety. Also, the variables of the number of literate members of the household, the age of the guardian, the status of the guardian's education, the job and marriage of the guardian, having a personal home, home infrastructure, personal car and family dimensions have a significant effect on food insecurity. Also, Kerman province has the highest food security and Kermanshah has the lowest food security in terms of calorie consumption. Since two high-risk groups from the point of calorie intake have been recognized in the society, it’s suggested to apply right targeted policies for balancing these two groups and changing consumption patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Calorie
  • Food security
  • Generalized Ordered Logit Model
  • Rural households

مراجع

باقرزاده آذر، فاطمه؛ رنج‌پور، رضا؛ کریمی تکانلو، زهرا؛ متفکرآزاد، محمدعلی و اسدزاده، احمد. (1395). «برآورد و مقایسه وضعیت امنیت غذایی و تأثیر متغیرهای اقتصادی بر آن در استان‌های ایران». فصلنامه علمی نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 3(4)، 76-47.
بختیاری، صادق و حقی، زهرا. (1382). «بررسی امنیت غذایی و توسعه انسانی در کشورهای اسلامی»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 11(43)، 52-21.
بلالی، حمید و چیذری، امیرحسین. (1386).محاسبه و بررسی حمایت کلی داخلی(AMS)محصول گردو در شرایط الحاق به WTO مطالعه موردی استان همدان. مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد.
پورطاهری، مهدی؛ طالبی، حسین و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. (1390). «تحلیل عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر کاهش فقر روستایی با تأکید بر فقر غذایی»: بخش خلجستان استان قم، فصلنامه مدرس علوم انسانی (برنامه‌ریزی و آمایش فضا)، 2(15)، 80-61.
رامش، طاهره؛ درستی مطلق، احمدرضا و عبداللهی، مرتضی. (1388). «شیوع ناامنی غذایی در خانوارهای شهر شیراز و ارتباط برخی عوامل اقتصادی- اجتماعی و جمعیتی با آن در سال 1387»، علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، 4(4)، 64-53.
رستمی، فرحناز؛ شاهمرادی، مهنا و بقایی، سارا. (1393). «بررسی عوامل مؤثر بر امنیت غذایی خانوارهای روستایی (موردمطالعه: روستای کرناچی، شهرستان کرمانشاه)»، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45(4)، 737-725.
زراعت­کیش، سید یعقوب و کمائی، ژیلا. (1396). «بررسی عوامل مؤثر بر امنیت غذایی در خانوارهای کشاورز روستایی استان کهکیلویه و بویراحمد»، علوم غذایی و تغذیه، 14(2)، 86-77.
سالارکیا، ناهید، عبداللهی، مرتضی؛ امینی، مریم و اسلامی امیرآبادی، مریم. (1390). «اعتبارسنجی و به‌کارگیری پرسش‌نامه‌ HFIAS در سنجش ناامنی غذایی خانوارهای شهری ورامین در سال 1388»، مجله غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران، 13(4)، 383-374.
سواری، مسلم و غنیان، منصور. (1398). «تحلیل چالش‌ها و راهبردهای بهبود امنیت غذایی در خانوارهای روستایی ایران با تحلیل سلسله مراتبی». فصلنامه روستا و توسعه، 22(3)، 123-95.
شکری، نعیم و عصاری آرانی، عباس. (1399). «ارزیابی عوامل مؤثر بر امنیت غذایی در استان کرمانشاه (کاربرد تکنیک رگرسیون کوانتایل)». مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 12(1)، 202-181.
شیرانی بیدآبادی، فرهاد و احمدی کلیجی، سینا (1392). «کاربرد شاخص تنوع غذایی در بررسی وضعیت امنیت غذایی مناطق روستایی ایران»، فصلنامه روستا و توسعه، 16(2)، 43-25.
 ضیایی، محدثه؛ شیرانی بیدآبادی، فرهاد؛ اشراقی، فرشید و کرامت­زاده، علی (1392). «کاربرد استراتژی مقابله غیر غذایی در سنجش عدم امنیت غذایی در مناطق روستایی گرگان»، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 5(3)، 97-83.
علیزاده، کتایون و هاشمی­نژاد، حجت. (1391). «بررسی تأثیر شرایط اقتصادی بر امنیت غذایی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان پایین ولایت از بخش رضویه شهرستان مشهد)»،  فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 21(82)، 88-85.
کیان، فاطمه؛ فرهادیان، همایون و چوبچیان، شهلا. (1394). «بررسی امنیت غذایی خانوارهای شهری استان البرز»، علوم و صنایع غذایی ایران، 13(6)، 179-167.
محمدزاده، آسیه؛ درستی مطلق، احمدرضا و اشراقیان، محمدرضا. (1390). «بررسی وضعیت امنیت غذایی خانوار و مصرف مواد غذایی دانش­آموزان دبیرستانی شهر اصفهان»، اپیدمیولوژی ایران، 7(1)، 43-38.
محمدپور کلده، معصومه؛ فولادوند، مرادعلی و آوخ کیسمی، مهران. (1389). «عدم­امنیت غذایی به‌عنوان عامل خطر جهت چاقی در خانم‌های کم‌درآمد بوشهری»، مجله طب جنوب، 13(4)، 272-263.
میرمیران، پروین؛ آزادبخت، لیلا و عزیزی، فریدون. (1384). «تنوع اقلام غذایی مصرفی در گروه‌های غذایی شاخص کفایت مواد غذایی در زنان تهرانی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رازی، 12(47)، 166-155.
هاشمی تبار؛ محمود، اکبری، احمد و درینی، مهسا. (1397). «تحلیل عوامل مؤثر بر امنیت غذایی در نواحی روستایی جنوب استان کرمان»، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 7(2)، 18-1.
Abu, G. A. and Soom, A. (2016). “Analysis of factors affecting food security in rural and urban farming households of Benue State, Nigeria”, International Journal of Food and Agricultural Economics (IJFAEC), 4(1128-2016-92107), 55-68.
Akerele, D. (2011). “Intra-household food distribution patterns and calorie inadequacy in South-Western Nigeria”, International journal of consumer studies, 35(5), 545-551.
Ali Khan, R. Azid, T. and Usama Toseef, M. (2012). “Determinants of food security in rural areas of Pakistan”. International Journal of Social Economics, 39(12), 951-964.
Assefa, T. (2020). “Household Level Food Insecurity Assessment: Evidence from Panel Data, Ethiopia”, Scientific African, e00262.
Bashir, M. K., Schilizzi, S., and Pandit, R. (2012). “Food security and its determinants at the crossroads in Punjab. Pakistan”, Working Paper 1206, School of Agricultural and Resource Economics. Australia: University of Western Australia, Crawley. http://ageconsearch. umn. edu/bitstream/126033/2/WP120006. pdf.
Brinkman, H. J. De Pee, S. Sanogo, I. Subran, L. & Bloem, M. W. (2009). “High food prices and the global financial crisis have reduced access to nutritious food and worsened nutritional status and health”. The Journal of nutrition, 140(1), 153S-161S.
Carletto, C., Zezza, A., & Banerjee, R. (2013). “Towards better measurement of household food security: Harmonizing indicators and the role of household surveys”, Global food security, 2(1), 30-40.
Dercon, S. & Pramila, K. (1998). Changes in poverty in rural Ethiopia 1989-1995: Measurement, robustness tests and decomposition. CES-Discussion paper series (DPS), 98.19.
FAO Regional Office for Asia. (2006). Rapid Growth of Selected Asian Economies: Lessons and Implications for Agriculture and Food Security. Food & Agriculture Org.
FAO. (1996). The state of food and agriculture report, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome.
FAO. (2008). High food prices to blame – economic crisis couldcompond Woes, Cited in: http://www. Fao. Org/news/story/8836/icode.
FAO. (2015). The state of food insecurity in the world. Rome: Food and Agriculture Organization. Retrieved from http://www.fao.org/3/ai4646e.pdf.
FAO. (2017). state of food security and nutrition in the world.
FAO. (2018). The state of food security and nutrition in the world 2018: building climate resilience for food security and nutrition. Food & Agriculture Org.
FAO/WHO/UNU, (1985). Protein and EnergyRequirements. Food and AgricultureOrganization, WorldHealth Organization,United Nations University, Rome.
FAO/WHO/UNU, (2001). Human energyrequirements, Food and AgricultureOrganization, World Health Organization,United Nations University, Report ofaJointFAO/WHO/UNU ExpertConsultation Rome, 17–24 October 2001.
Green, W.H. (2003). Econometric Analysis. New York, Macmillan Press.
Haysom, G. & Tawodzera, G. (2018). “Measurement drives diagnosis and response: Gaps in transferring food security assessment to the urban scale”, Food Policy, 74(c), 117-125.‏
Huang, J. K., Wei, W., Qi, C., & Wei, X. I. E. (2017). “The prospects for China's food security and imports: Will China starve the world via imports”, Journal of integrative agriculture, 16(12), 2933-2944.
Migotto, M., Davis, B., Carletto, G. and Beegle, K. (2005). “Measuring food security using respondents perception of food consumption adequacy”, ESA Working Paper No. 05-10, September 2005
Neter, J. E. Dijkstra, S. C. Visser, M. & Brouwer, I. A. (2014). “Food insecurity among Dutch food bank recipients: a cross-sectional study”, BMJ open, 4(5), e004657.
Pangaribowo, E. H. Gerber, N. & Torero, M. (2013). “Food and nutrition security indicators”: a review.
Qarib, H. (2013). “Current situation of food security in iran and future outlook”, Rahbord, 21(65), 345-369.
Rose, D. (1999). “Economic determinants and dietary consequences of food insecurity in the United States”. The Journal of Nutrition, 129(2), 517S-520S.
Rutten, M., Achterbosch, T. J., De Boer, I. J., Cuaresma, J. C., Geleijnse, J. M., Havlík, P., Van Meijl, H. (2018). “Metrics, models and foresight for European sustainable food and nutrition security: The vision of the SUSFANS project”. Agricultural systems, 163,45-57.
Simon, G. A. (2012). Food Security: Definition four dimensions history basic readings as an introduction to food security for students from the IPAD Master SupAgro Montpellier attending a joint training programme in Rome from 19th to 24th March 2012”. Fao, 1-28.
Williams, R. (2006). “Generalized ordered logit/partial proportional odds models for ordinal dependent variables”. The Stata Journal, 6(1), 58-82.
Zhou, D., Shah, T., Ali, S., Ahmad, W., Din, I. U., & Ilyas, A. (2019). “Factors affecting household food security in rural northern hinterland of Pakistan”, Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 18(2), 201-210.
 
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 9، شماره 35
آبان 1399
صفحه 91-125

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار