ارائه راهکارهای سیاستی توسعه تأمین مالی صادرات ایران و اولویت‌بندی آن‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

2 پژوهشگر مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

چکیده

یکی از الزامات افزایش رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی در بازارهای جهانی، توسعه‌یافتگی بازارهای مالی در تأمین منابع مالی موردنیاز صادرکنندگان است؛ چراکه رقبای کشور در بازارهای جهانی از تعدد و تنوع بالایی در این روش­ها برخوردارند. ازاین‌رو، عدم توجه جدی به این موضوع می­تواند در رشد و توسعه صادرات غیرنفتی نیز محدودیت­های جدی وارد سازد. تأمین مالی فعالیت صادرکنندگان در قالب ترتیبات مالی، بیمه‌ای و ضمانتی با توجه به بالا بودن ریسک‌های تجاری و غیرتجاری عمدتاً از طریق نهادهای دولتی در دو قالب تأمین مالی قبل از حمل و تأمین مالی پس از حمل انجام می‌شود. بااین‌حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد چالش‌های متعددی در محورهای ساختاری (چارچوب‌های نهادی و پایه)، رفتاری (عملکرد تأمین مالی صادرات) و محیطی (خارج از کنترل بنگاه) در تأمین مالی صادرات غیرنفتی وجود دارد. با توجه به تفاوت در دامنه اثرگذاری، قابلیت اجرایی سازی و هزینه‌های هر یک از راهکارهای پیشنهادی مرتبط با این چالش‌ها، اولویت‌بندی راهکارهای عمده‌ترین چالش‌های تأمین مالی صادرکنندگان غیرنفتی در محورهای مورداشاره، هدف اصلی این مقاله بوده است. به همین منظور، در این مطالعه پرسشنامه‌ای حاوی راهکارهای سیاستی پیشنهاد شده و در اختیار 45 نفر از خبرگان سیاست‌گذاری حوزه صادرات و تأمین مالی قرار گرفته است. پس از تأیید روایی و پایایی پرسشنامه، اولویت‌بندی راهکارهای پیشنهادی از طریق تجزیه‌وتحلیل آماری و روش TOPSIS صورت گرفته است. در نتیجه مهم‌ترین و با اولویت‌ترین راهکارهای سیاستی پیشنهادی تأمین مالی صادرات غیرنفتی، مرتبط با عامل رفتاری بوده و شامل افزایش سرمایه در گردش واحدهای صادراتی؛ افزایش سرمایه بانک توسعه صادرات ایران و صندوق ضمانت صادرات ایران از منابع دولتی؛ ایجاد و گسترش خطوط اعتبارات صادراتی ارزان‌قیمت بانک مرکزی به بانک توسعه صادرات ایران؛ و کاهش نرخ کارمزد اعتبارات، ضمانت‌نامه‌ها و بیمه‌نامه‌های صادراتی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Suggesting and Prioritizing Policy Solutions for Export Financing Development in Iran

نویسندگان [English]

  • Alireza Garshasbi 1
  • Taybeh Rahnemon piroj 2
1 Assistant Professor, Institute of Business Studies and Research
2 Researcher at the Institute for Business Studies and Research
چکیده [English]

One of the major requirements for increasing the competitiveness among the range of export goods in global markets is to equip financial markets in terms of development and supply of financial resources required to strengthen and foster export activities, given the fact that firms involved in the international trade arena have access to a wide variety of export financing methods which puts them at an advantage over domestic exporters. So failure to acknowledge this issue may give rise to serious constrains in the development and growth of non-petroleum exports. Financing of export activities in the form of financial arrangements, insurance and guarantee, with regards to the level of business and non-business risks is carried out through government institutions in two forms of export financing before and after the shipment of goods. The surveys indicated that, however, there are multiple challenges in structural (based institutional framework), behavioral (export financing function) and environment (out of the firm control) in non-petroleum export finance. Due to the difference in scope of effecting, and the costs of each solution related to these challenges, the main purpose of this article is to offer and prioritize a set of solutions addressing the most important challenges faced by non-petroleum export finance in the mentioned axis. Hence in this study, a questionnaire containing offering policy solutions is arranged and handed out to some 45 policy makers in the Export and Financing domain. After Confirming the validity and reliability of the questionnaire, prioritizing the solutions is conducted through the statistical analysis and the TOPSIS method. As a result, the most important and the most prioritized policy options for non-oil export financing are related to the behavioral factor and include increasing the working capital of export units; increasing the Export Development Bank and Export Guarantee Fund of Iran capital from resources provided by the government; creating and expanding of low-cost export credit lines from the Central Bank to the Export Development Bank of Iran; and cutting commissions on export credits, guarantees and insurance policies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Exports
  • Export Finance
  • Export Credit Institutions
  • Policy Solutions of Finance Development
  • TOPSIS
احمدزاده، خالد؛ حسن‌پور، یوسف؛ احمدی مهربانی؛ محمدرضا؛ حسینی، محمدرضا؛ پور قربان، رحمان؛ احمدزاده، عزیز و محبی، حمیدرضا. (1392). تدوین بسته حمایتی ارتقای نظام تأمین مالی شرکت‌های صادرکننده خدمات فنی و مهندسی در بازار کشورهای اسلامی. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
حسینی، سید محمدرضا. (1386). «صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای مشترک‌المنافع (CIS)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران.
جعفری صمیمی، احمد؛ یحیی‌زاده­فر، محمود و نجف­پور، آرش. (1395). «تأثیر تأمین مالی اسلامی بر صادرات در کشورهای منتخب»، سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع، دانشگاه علوم و فنون مازندران.
گزارش‌های سالانه سازمان توسعه تجارت ایران. (95-1384).
مرکز پژوهش‌های مجلس. (1392). بررسی عملکرد صندوق ضمانت صادرات، دفتر مطالعات اقتصادی، شماره مسلسل. 13118.
مزینی، امیرحسین، قربانی، سعید، صلح‌خواه، نسرین. (1393). «طراحی الگوی عملیاتی تأمین مالی بخش صادرات با استفاده از صکوک در اقتصاد ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، شماره 2، 233-205.
مؤمنی، منصور. (1385). مباحث نوین تحقیق در عملیات، انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
نوروزی، بیتا؛ فیض مهدوی، شراره و محبی، حمیدرضا. (1391). «شناسایی فرصت‌ها و زمینه‌های تأمین مالی بانک توسعه اسلامی در راستای توسعه صادرات به بازار کشورهای عضو»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
Chen, S. J., Hwang, C. L., Hwang, F. P. (1992). Fuzzy multiple attribute decision making: Methods and applications. Springer-Verlag New York, Inc. Secaucus, NJ, USA.
Griffith, D. A. (2011). “Insights into Gaining Access to Export Financing: Understanding Export Lenders'Ideal Exporter Profile”. Journal of World Business, 46, 84-92.
Gungor, Z., Serhadloglu, G., Kesen, S. E. (2009). “A Fuzzy AHP Approach to Personnel Selection Problem”. Applied Soft Computing, 9, 461-646.
Ling-Yee, L. & Ogunmokun, Gabriel, O. (2001). “Effect of Export Financing Resources and Supply-Chain Skills on Export Competitive Advantages: Implications for Superior Export Performance”. Journal of World Business, 36, 260-279.
Picha, J., Tomek, A., & Rysava, L. (2014). “Export Financing in International Construction: Case Study of Siemens Power Division in Oman”. Procedia Engineering, 85, 420-427.         
OECD. (2017). Arrangement on Officially Supported Export Credits, Trade and Agricultural Directorate.
Sokaran, O. (2003). Research methods in management (M. Saebi & M. Shirazi, Trans.). Tehran: Higher Education and Research Institute for Management and Planning Press. (In Persian).