پویایی عبور قیمت نفت بر شاخص‌ قیمت‌های داخلی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه اقتصاد انرژی و منابع، دانشگاه خوارزمی

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

اقتصاد کشورهای جهان همواره تحت تأثیر قیمت نفت هستند، زیرا نفت به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع تأمین انرژی کشورها محسوب می­شود. ازاین‌رو، تغییرات قیمت نفت، سهم زیادی در تغییرات قیمت کالاها و خدمات دارد. هدف اصلی این مقاله، بررسی پویایی­های عبور قیمت نفت بر شاخص قیمت­های داخلی ایران در طی زمان است. بدین منظور برای مدل‌سازی آن از دو مدل «خودرگرسیون با وقفه­های توزیعی (ARDL)» و «فضا-حالت (State Space)»  طی دوره زمانی 1369-1395 با تواتر فصلی استفاده شده است. نتایج مدل ARDL نشان می­دهد در بلندمدت، عبور قیمت نفت روی شاخص قیمت­های داخلی (مصرف­کننده و تولیدکننده)، مثبت و معنی­دار است درحالی‌که عبور کوتاه‌مدت جزئی قیمت نفت روی شاخص قیمت مصرف­کننده، بی­معنی بوده ولی روی شاخص قیمت تولیدکننده، مثبت و معنی­دار است. همچنین نتایج مدل تحقیق با لحاظ شکست ساختاری نشان می­دهد بعد از سال 1374، عبور قیمت نفت روی شاخص قیمت مصرف­کننده کاهش پیدا کرده است درحالی‌که این عبور قبل از این سال، مقدار بیشتری داشته است. همچنین عبور قیمت نفت روی شاخص قیمت تولید­کننده، بعد از سال 1389 مثبت و معنی­دار است درحالی‌که این عبور قبل از این سال شکست، بی­معنی بوده است.  نتایج مدل فضا حالت نشان می­دهد عبور قیمت نفت روی شاخص مصرف­کننده و تولیدکننده در طی زمان یکسان نیست. به‌طوری‌که در طی سال­های 1374 الی 1376 عبور قیمت نفت در سطح بالاتر و به‌صورت نوسانی بوده است ولی بعد از سال 1379، این عبور روی شاخص قیمت تولیدکننده روند نسبتاً ملایم و مثبت را نشان می­دهد و این عبور در مقایسه با شاخص قیمت مصرف­کننده، در سطح بالاتری اتفاق افتاده است؛ بنابراین، در حالت کلی می­توان نتیجه گرفت نوسانات قیمت جهانی نفت روی تورم اقتصاد ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده نفت اثرگذار بوده و شدت این اثرگذاری به شیوه مدیریت درآمدهای نفتی در داخل کشور بستگی دارد. به‌طوری‌که نقش تأسیس حساب ذخیره ارزی در سال 1379 و صندوق توسعه ملی در سال 1390 در کنترل شدت نوسانات عبور قیمت نفت روی تورم، مشهود است. ازاین­رو، تأکید بر نقش تثبیتی صندوق توسعه ملی به‌منظور جلوگیری از انتقال بار تورمی تغییرات شدید قیمت نفت بر تورم، از توصیه­های سیاستی تحقیق حاضر برای برنامه­ریزان و تصمیم­گیران اقتصادی کشور است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Dynamics of Oil Price Pass-Through into Iran’s Domestic Prices Index over Time

نویسندگان [English]

  • Siab Mamipour 1
  • Fatemeh Sobhi 2
1 Department of Economics, Kharazmi university
2 MSc Student, Department of Economics, Kharazmi University
چکیده [English]

The economies of the world are always affected by the oil price, because oil is considered as the largest energy source of countries. As a result, oil price changes will have a main role in goods and services price changes. The main purpose of this paper is studying the dynamics of oil price pass-through into domestic Prices index in Iran over time. For this purpose, two models i.e. “Auto-Regressive Distributed Lag (ARDL)”, and “State-Space” Models are used during the period of 1990 to 2017 with seasonal frequency. The results of the ARDL model show that the oil price pass-through into the prices index is positive and significant in the long run, while oil price pass-through into the consumer price index is insignificant in short run, but it is positive and significant into producer price index in short run. Also, the results show that after 1995 as a structural break point, the oil price pass-through into consumer price index has declined, but producer price index has increased after 2011.
The results of the state-space model indicate that the oil price pass-through into the consumer and producer index is not same over time. So, the oil price pass through was higher and fluctuating during the 1995 to 1997, but after 2000, the pass through into the producer price index are a pretty mild and positive trend, and this pass through has happened at a higher level in comparison with the consumer price index. Therefore, in general, global oil price volatility has affected the inflation of Iran's economy as an oil exporting country, and its intensity depends on how oil revenues are managed within the country. As the role of establishing a Foreign Exchange Reserves in 2000 and the National Development Fund in 2011 is evident to control the intensity of fluctuations oil prices pass through into inflation. Therefore, the emphasis on the stabilization role of the National Development Fund in preventing the transfer of inflationary surges of oil price changes to inflation is one of the policy recommendations of this paper for economic planners and decision makers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oil Price
  • Time Varying Pass-Through
  • Consumer Price Index
  • Producer Price Index
  • ARDL Model
  • State Space Model
  • Iran

مراجع

اثنی­عشری، ابوالقاسم؛ ندری، کامران؛ ابوالحسنی، اصغر؛ مهرگان، نادر و بابایی سمیرمی، محمدرضا. (1395). «تأثیر تکانه‌های قیمت نفت بر تورم، رشد و پول، مطالعه موردی ایران»، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 6(22)، 102-185.
التجائی، ابراهیم و ارباب افضلی، محمد. (1391). «اثر نامتقارن درآمدهای نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایـران: کـاربردی از الگوهای GARCH و SVAR»، فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، 7، 11-89.
امامی، کریم و ادیب­پور، مهدی. (1388). «بررسی اثرات نامتقارن شوک‌های نفتی بر تولید»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 10، 1-26.
بهبودی، داوود؛ متفکرآزاد، محمدعلی و رضازاده، علی. (1388). «تأثیر نوسانات قیمت نفت بر تولید ناخالص داخلی در ایران»، فصلنامه اقتصاد انرژی 6(20)، 31-1.
پاشایی­فام، رامین، پازوکی، محمدرضا و امیرخانی، پاتریس. (1392). «تبیین و تحلیل تـأثیر نوسـانات قیمـت نفـت اوپـک بـر تـورم کشورهای واردکننده نفت OECD»، فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، 9، 89-116.
جعفری­صمیمی، احمد؛ بالونژاد نوری، روزبه و طهرانچیان، امیر­منصور. (1395). «بررسی اثر تکانه درآمدهای نفتی بر تولید و تورم در شرایط وجود چسبندگی در قیمت و دستمزد»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 12(48)، 1-32.
جعفری­صمیمی، احمد؛ طهرانچیان، امیرمنصور؛ ابراهیمی، ایلناز و بالونژاد نوری، روزبه (1393). «اثر تکانه­های پولی و غیرپولی بر تولید و تورم در یک الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی در شرایط اقتصاد باز: مطالعه موردی اقتصاد، ایران»، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران،3(10)، 32-1.
حسینی­نسب، ابراهیم و میرکاظمی مود، منا. (1388). «اثر تکانه­های نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی منتخب کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت»، فصلنامهعلوم،اقتصادی، 2(7)، 43-27.
حیدری، حسن و صالحیان صالحی­نژاد، زهرا. (1391). مدل­های حالت فضا و کاربردهای آن در اقتصاد، اولین همایش بین‌المللی اقتصادسنجی روش­ها و کاربردها.
خوش­اخلاق، رحمان و موسوی محسنی، رضا. (1385). «شوک‎­های نفتی و پدیده بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه‎­پذیر تعادل عمومی»، مجله تحقیقات اقتصادی، (77)، 117-97.
سرزعیم، علی. (1386). «بررسی اثرات تکانه­های قیمت نفت بر متغیرهای اقتصاد کلان ایران»، مطالعات اقتصاد انرژی، 4(51)، 27-12.
صوفی مجیدپور، مسعود؛ پورمهر، مهدی. (1394). «ارزیابی اثر افزایش قیمت جهانی نفت بر شاخص­ها­ی قیمت تولیدکننده و مصرف­کننده در ایران با استفاده از روش داده و ستانده»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 9(2)، 129-111.
کمیجانی، اکبر و توکلیان، حسین (1391). «سیاست‌گذاری پولی تحت سلطه مالی و تورم هدف ضمنی در قالب یـک مـدل تعـادل عمومی پویای تصادفی برای اقتصاد ایران»، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 8(2)، 87-117.
محنت­فر، یوسف. (1395). «بررسی تأثیر شوک‌های نفتی بر متغیرهای اقتصاد کلان در ایران (1350-1390) »، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 5(17)، 225-242.
مقدم، محمدرضا و سزاوار، محمدرضا. (1391). «بررسی تأثیر قیمت‌های جهانی نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی در ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، 12(47)، 216-197.
Álvarez, L. J.; Hurtado, S.; Sánchez, I. & Thomas, C. (2011). “The impact of oil price changes on Spanish and euro area consumer price inflation”. Economic modeling, 28(1-2), 422-431.
Adolfson, M. )2001(. “Export price responses to exogenous exchange rate movements”. Economics Letters, 71(1), 91-96
Berument, H. & Tasci, H. (2002). “Inflationary Effect of Crude Oil Prices in Turkey”. Physica A. 316, 568-580.
Catik, A. N. and Karacuka, M. (2012). “Oil Pass-Through to Domestic Prices in Turkey: Does the Change in Inflation Regime Matter?”, Economic Research, 25(2), 277-296.
Chen, S. Sh. (2009). “Oil price pass-through into inflation”. Energy Economics, 31(1), 126-133.
Choi, S., Furceri, D., Loungani, P., Mishra, S. & Poplawski-Ribeiro, M. (2018). “Oil prices and inflation dynamics: Evidence from advanced and developing economies”. Journal of International Money and Finance, 82, 71-96.
Chou, K. W., Tseng, Y. H. (2011). “Pass-through of oil prices to CPI inflation in Taiwan”. International Research Journal of Finance and Economics, 69, 73-83.
Cologni A., Manera M. (2013). “Exogenous Oil Shocks, Fiscal Policies and Sector Reallocations in Oil Producing Countries”, Energy Economics, 35, 42-57.
De Gregorio, J.; Landerretche, O.; Neilson, Ch.; Broda, Ch.; & Rigobon, R. (2007). “Another pass-through bites the dust? Oil prices and inflation [with comments]”. Economia, 7(2), 155-208.
Dissou, Y. (2010). “Oil Price Shocks: Sectorial and Dynamic Adjustments in A Small-Open Developed and Oil-Exporting Economy”, Energy Policy, 38(1), 562-572.
Fan, Y., Jiao, J-L., Liang, Q-M., Han,Z-Y. & Wei, Y-M. (2007). “The impact of rising international crude oil price on China's economy: an empirical analysis with CGE model”. International Journal of Global Energy, Issues 27(4), 404-424.
Hahn, E (2003). Pass-Through of External Shocks to Euro Area Inflation. Working Paper, No.243, European Central Bank
Ito, K (2008). “Oil price and the Russian economy: A VEC model approach”. International Research Journal of Finance and Economics, 17, 68-74.
Kiptui, M. (2009). Oil price pass-through into inflation in Kenya. African Econometric Society (AES) Conference Proceedings.
Karimli, T.; Jafarova, N.; Aliyeva, H. & Huseynov, S . (2016). Oil price pass-through into inflation: The evidence from oil exporting countries, Graduate Institute of International and Development Studies Working Paper.
LeBlanc, M. & Chinn, M. (2004). Do high oil prices presage inflation?, The evidence from G-5 countries.
Mohanty, D. and John. J. (2015). “’Determinants of inflation in India”. Journal of Asian Economics, 36, 86-96.
Park, J. and Ratti, R. A. (2008). “Oil Price Shocks and Stock Markets in the U.S. and 13 European Countries”, Energy Economics, 30(5), 2587-2608.
Sek, S. K; Teo, X. Q. & Wong, Y. N. (2015). “A comparative study on the effects of oil price changes on inflation”. Procedia Economics and Finance, 26, 630-636.
Sek, S. K. (2017). “Impact of oil price changes on domestic price inflation at disaggregated levels: Evidence from linear and nonlinear ARDL modeling”. Energy, 130, 204-217.
Salisu, A. A., Isaha, K. O.; Oyewoleb, O. J. & Akanni, L.O. (2017). “Modelling oil price-inflation nexus: The role of asymmetries”. Energy, 125, 97-106.
Valcarcel, V. J. and Wohar, M. E. (2013). “Changes in the oil price-inflation pass-through”. Journal of Economics and Business, 68, 24-42.
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 8، شماره 31
آبان 1398
صفحه 225-253

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار