تحلیل عوامل کلان اقتصادی مؤثر بر شاخص توان‌پذیری مسکن خانوار در مناطق شهری ایران: با تأکید بر نقش دولت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

3 کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

از دیدگاه اقتصاد خرد مسکن کالایی با کاربرد مصرفی و سرمایه­ای است و به‌عنوان یک کالای ویژه دارای خواصی نظیر ناهمگن بودن، غیرقابل جانشینی و تحرک­ناپذیری است. مسکن به‌عنوان کالاهای مصرفی بیشترین سهم را در سبد هزینه خانوار دارد. از سوی دیگر، مسکن به‌عنوان کالای سرمایه­ای می­تواند بخش عمده­ای از سرمایه­ها و نقدینگی­های جامعه را جذب نموده و منجر به افزایش تقاضای سفته­بازی در بازار مسکن شود. شکل­گیری تقاضای سرمایه­ای مسکن باانگیزه سوداگری و محدود بودن منابع زمین، منجر به افزایش قیمت زمین و مسکن ‌و کاهش شاخص توان­پذیری خانوار در مناطق شهری می­شود؛ بنابراین، اعمال مالیات بر تقاضای سوداگری مسکن می­تواند باعث کاهش تقاضای سوداگری مسکن و در نتیجه کاهش قیمت مسکن شود. این امر در نهایت، باعث افزایش قدرت مالی خانوار به­منظور خرید مسکن باانگیزه­های مصرفی خواهد شد. در این راستا، هدف این تحقیق بررسی عوامل کلان اقتصادی اثرگذار بر شاخص توان­پذیری مسکن خانوار در مناطق شهری، با استفاده از مدل داده­های تابلویی پویا  در دوره زمانی (1395-1385)، است. نتایج حاصل‌شده بیانگر این است که تسهیلات پرداختی به­منظور خرید مسکن منجر به کاهش شاخص توان­پذیری و افزایش دسترسی خانوارها به مسکن شده­ است. همچنین، سیاست مالیاتی اعمال‌شده در بخش مسکن از طریق کنترل تقاضای سوداگری مسکن دسترسی خانوارها به مسکن را افزایش داده است. به‌علاوه، اهرم زمین، قیمت دارایی­های جایگزینی مسکن، نرخ تورم، نرخ اشتغال و نرخ ازدواج سایر عوامل اثرگذار بر شاخص توان­پذیری مسکن خانوار بوده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis the Effects of Macroeconomic Factors on the Housing Accessibility Index in Urban Areas of Iran: Emphasizing the Role of Government

نویسندگان [English]

  • hojjat izadkhasti 1
  • Abbas Arabmazar 2
  • Khalil Ahmadi 3
1 Assistant Professor of Economics, Faculty of Economics and Politics at the Shahid Beheshti University
2 Associate Professor of Economics, Faculty of Economics and Political Sciences, Shahid Beheshti University
3 MA student, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

From the microeconomic perspective, housing is a commodity with consumption and capital use and is a special commodity with properties such as heterogeneity, non-substitution and immobility and as consumer goods has the largest share in the household's basket. On the other hand, housing as a commodity, can absorb a large part of the capital and liquidity of the society and lead to an increase in demand for speculation in the housing market. Formation of demand for housing capital with incentive for speculation, the interactions of this market with alternative markets and limited land resources has led to higher land prices and housing and a decline in household accessibility index. Therefore, imposing a tax on demand for housing can reduce the demand for housing and, consequently, the decline in housing prices. Ultimately, this will increase the financial strength of the household to buy housing with incentives to consume. In this regard, the purpose of this study is to investigate the effects of macroeconomic factors on the housing accessibility index in urban areas, using the dynamic panel data model over a period (2006-2016). The results indicate that the facility to purchase housing has led to a reduction in household accessibility index and increasing household access to house. Also, the tax policy applied in the housing sector has increased household accessibility index through controlling speculative demand for housing. In addition, land leverage, the price of housing replacement assets, inflation rate, employment rate, and marriage rate have been other factors affecting on household accessibility index.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing market volatility
  • Monetary and fiscal policies
  • Household accessibility index
  • Dynamic panel data

مراجع

منابع
اکبر­نژاد، زکیه و عیوضی، حمید (1395). «تحلیل تأثیر شوک­های قیمتی بازارهای رقیب بازار مسکن بر متغیر قیمت مسکن»، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره 57، 100-77.
اصلانی، پروانه (1393). «آثار شوک­های نفتی بر نوسانات بخش مسکن ایران: یک الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE)»، فصلنامه نظریه­های نوین اقتصادی، سال اول، شماره 1، 38-11.
خلیلی عراقی، سیدمنصور، مهرآرا، محسن، عظیمی، سید رضا (1391). «بررسی عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در ایران با استفاده از داده­های ترکیبی»، فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، سال بیستم، شماره 63، 50-33.
خلیلی عراقی، منصور و حسنی، احمد (1394). درآمدی بر اقتصاد مسکن، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
درودیان، حسین (1387). تحلیل عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در شهر تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
دفتر مطالعات اقتصادی، مرکز پژوهش­های مجلس (1387). «بررسی تطبیقی سیاست­های مالیاتی زمین و مسکن در کشورها و ملاحظات بکارگیری آن­ها در ایران». کد موضوعی 220.
رحمانی، تیمور و اصفهانی، پوریا (1395). «تحلیلی از تأثیر عوامل بخش عرضه و تقاضا بر قیمت مسکن در ایران»، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره 55، 30-11.
سهیلی، کیومرث، فتاحی، شهرام و اویسی، بهمن (1393). «بررسی عوامل مؤثر بر نوسانات قیمت مسکن در شهر کرمانشاه»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 14(2): 67-41.
عابدین درکوش، سعید و رحیمیان، سارا (1388). «تحلیل عوامل تاثیر گذار بر قیمت مسکن در مناطق شهری ایران طی دوره (1385-1370): با تاکید بر گروه بندی شهری»، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره 46، 37-11.
عباسی­نژاد، حسین. یاری، حمید (1388). «تأثیر شوک­های نفتی بر قیمت مسکن در ایران»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، 9(1)، 77-59.
عسگری، حشمت اله و چگینی، علی (1386). «تعیین عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در مناطق شهری کشور به روش داده­های تابلویی (1385-1370)»، پژوهشنامه اقتصادی، 11(2)، 222-201.
قادری، جعفر، اسلاملوئیان، کریم و اوجی مهر، سکینه (1390). «بررسی عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری مسکن در ایران». فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 11(3)، 47-70.‎
قلی­زاده، علی اکبرو خاکسار، مطهره (1396). اثر درآمد و تحصیلات سرپرست خانوار بر نحوه­ی تصرف مسکن در مناطق شهری ایران، فصل­نامه مطالعات اقتصاد کاربردی ایران، 6(22)، 230-211.
قلی­زاده، علی­اکبر و احمدزاده، ابراهیم (1386). «بررسی تأثیرگذاری اعتبارات اعطایی بانک مسکن بر قیمت مسکن، بانک مسکن»، مرکز پژوهش و توسعه.
قلی­زاده، علی­اکبر، ابراهیمی، محسن و کمیاب، بهناز (1394). «استراتژی تخصیص بهینه دارایی­ها در حضور بازار مسکن»، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 21، 151-119.
قلی­زاده، علی­اکبر (1387). نظریه قیمت مسکن در ایران (به زبان ساده)، انتشارات نور علم، چاپ اول.
قلی­زاده، اکبر و امیری، نعمت­اله (1392). «نگاهی به نظام مالیاتی بخش مسکن در جهان و چارچوبی برای اصلاح ساختار مالیات­ها در بخش مسکن ایران»، مجله اقتصادی، شماره 11و 12، 110-91.
قلی­زاده، علی­اکبر و بختیاری­پور، سمیرا (1391). «اثر اعتبارات بر قیمت مسکن در ایران، مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 1(3)، 179-159.
محتوی، لادن (1390). تجزیه‌وتحلیل کوتاه‌مدت و بلندمدت عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در مناطق شهر تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
مروت، حبیب، بهرامی، جاوید (1392). «یک مدل ساده برای حباب سوداگرانه بازار مسکن تهران»، فصلنامه علمی- پژوهشی مدلسازی اقتصادی، 7(1)، 68-51.
ملکی، بهروز (1395). تحلیل بازار مسکن در ایران، چاپ چهارم، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
موسوی، میرحسین و درودیان، حسین (1394). «تحلیل عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در شهر تهران»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال نهم، 127-103.
نصرالهی، خدیجه. آزاد غلامی، اعظم (1392). «تحلیل تأثیر تسهیلات بانکی بر قیمت مسکن در کلان‌شهرهای ایران»، فصلنامهروند، سال بیستم، شماره­های 64-63، 38-15.
Adams, Z., Füss, R. (2010). “Macroeconomic determinants of international housing markets”. Journal of Housing Economics, 19(1), 38-50.
Andrew, M., Meen, G. (1998). Modelling regional house prices: a review of the literature. Report Prepared for the Department of the Environment, Transport and the Regions, Centre for Spatial and Real Estate Economics, University of Reading.
Aregger, N., Brown, M., Rossi, E. (2013). Transaction taxes, capital gains taxes and house prices, Working Papers, No.02, Swiss National Bank.
Baltagi, B. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. 5th EDITION, John Wiley & Sons Publication.
Barro, R. J., Lee, J. W. (1996). “International Measures of Schooling Years and Schooling Quality”. American Economic Review, 86, 218-23.
Bostic, R, Longhofer, S. and Redfearn, C. (2007). “Land leverage: decomposing home price dynamics”, Real Estate Economics, 35, 183-208.
Brunnermeier, M. K., Oehmke, M. (2013). “Bubbles, financial crises, and systemic risk”. In Handbook of the Economics of Finance, 2, 1221-1288.
Chen, H. (2017). “Real Estate Transfer Taxes and Housing Price Volatility in the United States”. International Real Estate Review, 20(2), 207-219.
DiPasquale, D., Wheaton, W. C. (1992). “The markets for real estate assets and space: a conceptual framework”. Real Estate Economics, 20(2), 181-198.
Fu, Y., Qian, W., Yeung, B. (2013). Speculative Investors and Tobin's Tax in the Housing Market (No. w19400). National Bureau of Economic Research.
Gan, Q., Hill, R. J. (2008). A new perspective on the relationship between house prices and income. School of Economics University of New South Wales.
Mankiw, N. G., Weil, D. N. (1989). “The baby boom, the baby bust, and the housing market”. Regional Science and Urban Economics, 19(2): 235-258.
Mayer, C. J., Somerville, C. T. (1996). “Regional housing supply and credit constraints”. New England Economic Review, 39-51.
Moore, S., and Silvia, J. (1995). The ABCs of the Capital Gains Tax, CATO Institute, October 4, Policy Analysis no. 242.
Panagiotidis, T., Printzis, P. (2016). “On the macroeconomic determinants of the housing market in Greece: A VECM approach”. International Economics and Economic Policy, 13(3), 387-409.
Poterba, J. M. (1984). “Tax subsidies to owner-occupied housing: an asset-market approach”. The quarterly journal of economics, 99(4), 729-752.
Tu, Y., Zhou, C. (2015). Exploring House Price Volatility in Major. Canadian Cities.
Tupenaite, L., Kanapeckiene, L., Naimaviciene, J. (2017). “Determinants of Housing Market Fluctuations: Case Study of Lithuania”. Procedia Engineering, 172, 1169-1175.
Turnovsky, S. J., Okuyama, T. (1994). “Taxes, housing, and capital accumulation in a two-sector growing economy”. Journal of Public Economics,53(2), 245-267.
Wen, H., Goodman, A. C. (2013). “Relationship between urban land price and housing price: Evidence from 21 provincial capitals in China”. Habitat International, 40, 9-17.
Xu, T. (2017). “The Relationship between Interest Rates, Income, GDP Growth and House Prices”, Research in Economics and Management, 2(1), 30- 37.
Xu, X. E., Chen, T. (2012). “The effect of monetary policy on real estate price growth in China”. Pacific-Basin Finance Journal, 20(1), 62-77.
Yiqi, Y. (2017). The effect of oil prices on housing prices in the Norwegian market (Master's thesis).
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 8، شماره 29
اردیبهشت 1398
صفحه 41-71

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار