تعیین‌کننده‌های عملکرد بانکی اقتصاد ایران در قالب معادلات همزمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

بهبود عملکرد بخش بانکی زمینه را برای تجهیز منابع مالی، تقویت حس سپرده ­گذاری در بخش بانکی و هدایت وجوه اندک سپرده‌گذاران به سمت فعالیت‌های تولیدی فراهم می­ نماید؛ بنابراین، شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد بخش بانکی برای پیشبرد اهداف کلان اقتصادی ضرورت دارد. بدین منظور، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر شاخص آزادی اقتصادی، تولید ناخالص داخلی، حجم نقدینگی و عوامل تعیین­ کننده آن­ها و نرخ سود واقعی بر عملکرد بانکی ایران، با استفاده از معادلات همزمان به روش 3SLS، طی دوره 1393-1363 می­پردازد. در این پژوهش نسبت سپرده ­های دیداری و سپرده ­های غیردیداری نزد بانک­ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی به تولید ناخالص داخلی و نسبت بدهی‌های بخش غیردولتی به مجموع بدهی ­های بخش دولتی و غیردولتی که از مهم­ترین شاخص­ های ارزیابی عملکرد بانک­ها و مرتبط با ساختار مالکیت بانک‌ها هستند و به‌عنوان شاخصی برای ارزیابی تسویه بدهی­ های دولتی و غیردولتی و کارایی سیستم بانکی در به‌کارگیری منابع بخش خصوصی در بخش تولید در نظر گرفته می ­شوند. نتایج مطالعه بیانگر، متغیرهای آزادی اقتصادی، تولید ناخالص داخلی و حجم نقدینگی رابطه مثبت و معناداری با عملکرد بانکی دارند و تأثیر متغیر نرخ سود واقعی نیز بی ­معنا است. همچنین متغیرهای نسبت صادرات نفت و گاز به تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم و آزادی مدنی تأثیر منفی و معنادار و سرمایه انسانی نیز تأثیر معناداری بر آزادی اقتصادی ندارد. متغیرهای سرمایه فیزیکی، انباشت مخارج تحقیق و توسعه و اشتغال تأثیر مثبت و معنادار و سرمایه انسانی نیز تأثیر معناداری بر تولید ناخالص داخلی ندارد. همچنین حجم نقدینگی نیز با افزایش داراییهای و بدهی­‌های بانک مرکزی به ترتیب افزایش و کاهش می ­یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Determinants of Banking Performance of Iranian Economy in the form of Simultaneous Equations

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Shahabadi 1
  • raziyeh davarikish 2
1 Bu-Ali sina University
چکیده [English]

One of the important factors in achieving sustainable and sustainable economic growth and development is owning a robust and efficient banking system. banking system with attracting deposits and mobilization of financial resources to investing in productive affairs provides a framework for increasing of economic growth and development. Mobilization and allocating of financial resources to economic activities does through the financial market and notice of the financial market of Iran is bank-based. Therefore, the role of the Iran's banking system in investment, employment, growth and economic development because of and mobilization of resources and finance for the implementation of projects, financing of working capital of manufacturing units, providing mortgages and meeting the basic needs of the society and also avoids deepening the decline in economic activity is so important that requires expansion of the banks' performance.
Introducing variables and presenting the model
The present study with using of econometric techniques, 3SLS system methods and simultaneous equations examines the effect of effective factors on the performance of the banking sector in Iran during the period of 1393-1363, which with following of the studies conducted by Sufian and Zulkhibri (2013), Tchaidze and Tvalodze (2011), Shahabadi and Sammy (2011), Low et al (2010) and Arestis et al (2002), Bank Performance (FD) is the function of Economic Freedom Index (EF), liquidity volume (MS), gross domestic product (GDP) and real interest rate (RIR), and equation (1) is estimated.
  LFDt = β01*LEFt2*LGDPt3*LRIRt4*LMStt       (1) 
Also expecting:
σLFDt⁄σLEFt>0,  σLFDt⁄σLGDPt>0, σLFDt⁄σLRIRt>0, σLFDt⁄σLMSt>0
The Determinants of the Factors Affecting Banking Performance:
Equation of Economic Freedom (EF): With following of the studies conducted by Shafiq and Zaman (2014), King et al (2010), Lundstrfm (2005) and Banaian and Luksetich (2001), the economic freedom index is the function of ratio of oil and gas exports to gross domestic product (OE), human capital (HC), inflation (IR) and civil liberties (CI), and equation (2) is estimated:
 LEF= β01*LOEt2*LCIt3*LIRt4*LHCtt       (2)    
Also expecting:
σLEFt⁄σLOEt>0,  σLEFt⁄σLCIt>0, σLEFt⁄σLIRt>0, σLEFt⁄σLHCt>0 
Volume of Liquidity Equation (MS): With following of studies conducted by Bittencourt (2011) and Mashayekh et al (2013) the liquidity volume is the function of the ratio of currency in circulation to the sum of currency and non-currency deposits (C/D), the ratio of legal deposits of banks in the central bank to the sum of currency and non-currency deposits (LD/D), the bank's debts to the central bank (BD) public sector debt to the central bank (PSD) and the equation (3) is estimated.
 LMS= β01*L(C/D)t2*L(LD/D)t3*LBDt4*LPSDtt       (3) 
Also expecting:
 σLMSt⁄σL(C/D)t>0,  σLMSt⁄σL(LD/D)t>0, σLMSt⁄σLBDt>0, σLMSt⁄σLPSDt>0 
Equation gross domestic product (GDP): With following of the studies conducted by Burggraeve et al (2015), Ahmad and  French (2011), Takii and Tanaka (2009), Falk (2007), Shaw (1973), Goldsmith (1969) and Jung (1986), gross domestic product is the function of accumulation physical capital (PCA), accumulation research and development expenditures (R & DA), Human capital (HC) and employment (EM), and equation (4) is estimated.
LGDP= β01*LPCAt2*LR & DAt3*LHCt4*LEMtt       (4) 
Also expecting:
 σLGDPt⁄σLPCt>0,  σLGDPt⁄σLLR & Dt>0, σLGDPt⁄σLHCt>0, σLGDPt⁄σLEMt>0  
Conclusion and Policy Recommendations
 According the econometric topics, for avoid the formation of false regression should stationary of variables are examined firstly. The results of stationary of variables with using of the fuller Dicky test show that all variables are stationary in first differences. When examining the explanatory power of the equations in the simulation model, R2CN has the same role of R2 in other estimation methods. Therefore, the higher the value of this statistic is closer to the number one, the explanatory power of the estimated equation is greater and the results are more attributable (this index is defined by the MSE (Mean-Square-Error) criterion). Also, the RMSE value, which is the square of the MSE, is closer to zero, results are more reliable. According to the results of estimated equation of bank performance can be find out, the explanatory power of the estimated equation is high, and results are attributable. Results of estimation of the banking sector performance model during the period 1963-2014 shows that, variables of economic freedom, GDP and liquidity volume have a positive and significant relationship with banking performance, and the effect of the variable of the real interest rate is also meaningless. Also the variables ratio of oil and gas exports to gross domestic product, inflation rate and civil liberties have a negative and significant impact and human capital does not have a significant effect on economic freedom. Variables of physical capital, accumulation research and development expenditures and employment have a positive and significant impact, and human capital does not have a significant effect on gross domestic product. Also the liquidity volume with increasing, assets and debt central bank is increasing and decreasing, respectively. Therefore, with considering of the positive and significant impact of the economic freedom index, the liquidity volume and GDP on banking performance can find out that these variables provide a framework for mobilization of financial resources, strengthening the sense of deposit in banks and directing small depositors' funds towards production activities, because by improving economic freedom and coordination of growth rate of liquidity with growth rate of gross domestic product provide a framework for advancing the functioning of the banking sector.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Banking Performance
  • Liquidity Volume
  • Simultaneous Equations
  • Iran
انوشه، شهرزاد (1390). «اثر مخارج تحقیق و توسعه بر رشد اقتصادی به تفکیک بخش­های سرمایه­گذاری (مطالعه موردی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC))»، فصلنامه اقتصاد کاربردی، سال دوم، شماره هفتم، 78-59.
ازوجی، علاءالدین و فرهادی­کیا، علیرضا (1386). «ارزیابی اثرات سیاست­های آزادسازی مالی و تغییرات نرخ بهره بانکی بر توسعه بخش مالی در اقتصاد ایران (با استفاده از تکنیک VECM)»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (پژوهش­های رشد و توسعه پایدار)، سال 7، شماره 4، 16-1.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1384). «گزارش اقتصادی و ترازنامه».
دایی­کریم­زاده، سعید و نوبخت، صابر (1392). «تأثیرپذیری توسعه مالی و رشد اقتصادی از تسهیل تجاری، بهبود فضای کسب وکار و آزادسازی تجاری و مالی (در کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی)»، فصلنامه علمی - پژوهشی راهبرد اقتصادی، سال 6، شماره 6، 110-87.
سلیمی­‏فر، مصطفی؛ مجتهدی، سبا؛ حدادمقدم، ملیحه و زنده­دل­شهرنوی، هدی (1391). «بررسی تأثیر تورم بر عملکرد بازارهای مالی در ایران طی سال­های 86-1352»، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 1، شماره 2، 177-215.
شاه­آبادی، ابوالفضل و داوری­کیش، راضیه (1394). «تأثیر آزادی اقتصادی بر توسعه بخش بانکی ایران»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 9، شماره 30، 66-47.
شاه­آبادی، ابوالفضل و گنجی، مهسا (1392). «تأثیر مؤلفه‌های نوین دانش بر شاخص آزادی اقتصادی (مقایسه کشورهای منتخب سند چشم­انداز با توسعه­یافته)»، نشریه راهبرد توسعه، شماره 36: 159-131.
شاه­آبادی، ابوالفضل (1392). «نرخ بازدهی فعالیت­های تحقیق توسعه و سرمایه­گذاری فیزیکی در اقتصاد ایران»، نشریه اقتصاد پولی مالی، سال نوزدهم، شماره 4، 212-192.
شاکری، عباس (1387). تغییرات رشد نقدیـنگی در اقتصاد ایران (روند و علل)، چـاپ اول، انتشارات مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
صادقی، مسعود و عمادزاده، مصطفی (1382). «برآورد سهم سرمایه انسانی در رشد اقتصادی ایران طی سال‌های 1345-1380»، پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 17، 98-79.
عاشورزاده، اعظم (1392). «بررسی آثار موجودی سرمایه و بهره­وری نیروی کار بر رشد اقتصادی»، اولین همایش الکترونیکی ملی چشم­انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان،
http://www.civilica.com/Paper-NCFPIE01-NCFPIE01_009.html
گنجی، مهسا (1392). بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرمایه انسانی و مقررات بر شاخص آزادی اقتصادی کشورهای منتخب درحال­توسعه و توسعه­یافته، پایان نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
گجراتی، دامودار (1385). مبانی اقتصادسنجی. ترجمه حمید ابریشمی، ناشر: موسسه انتشارات دانشگاه تهران، جلد دوم، چاپ هفتم.
مشایخ، شهناز؛ اسفندی، خدیجه و زارع، طیبه (1392). «مدیریت نقدینگی بانک مرکزی و تأثیر آن بر بازار پولی»، ماهنامه بانک و اقتصاد، شماره 125: 34- 26.
مهرگان، نادر؛ سپهبان قره­بابا، اصغر و لرستانی، الهام (1391). «تأثیر انباشت سرمایه فیزیکی، انسانی و اجتماعی بر رشد اقتصادی ایران در سال‌های 1346-1386»، سیاست­های اقتصادی نامه مفید سابق دانشگاه مفید، سال 18، شماره 93، 153-170.
مؤمنی، فرشاد و چهاربند، فرزانه (1391). «جایگاه نهادى آموزش پایه در توسعة دانش بنیان»، نامهسیاستعلموفناوری، سال 2، شماره 1: 80- 67.
موسسه فریزر (1384)؛ «شاخص آزادی اقتصادی»، ترجمه حسین شیخانی، دوماهنامه بررسی­های بازرگانی، شماره 11: 70-48.
نیلی، فرهاد و بخشی­آنی، رضا (1392). «اثر وابستگی به منابع طبیعی بر کیفیت نهادها»، فصلنامه پژوهش­های پولی- بانکی، سال ششم، شماره 18، 175-157.
Ahmad, N. and French, J. (2011). “Decomposing the relationship between human capital & GDP: An empirical analysis of Bangladesh”, Journal of Developing Areas, Vol. 44, Issue. 2, 127-142.
Arestis, P.; Demetriades, P.; Fattouh, B. and Mouratidis, K. (2002). “The impact of financial liberalization policies on financial development: Evidence from developing economics”, International Journal of Finance Economic, Vol. 7, Issue. 2, 109-121.
Burggraeve, K.; Walque, G. D. and Zimmer, H. (2015). “The relationship between economic growth & employment”, Economic Review. Vol. I, 32-52.
Bittencourt, M. (2011). “Inflation & financial development: Evidence from Brazil”, Economic Modelling. Vol. 28, Issue. 1-2, 91-99.
Baltagi, B. H.; Demetriades, P. O. and Law, S. H. (2008). “Financial development & openness: Evidence from panel data”, Working Paper. No. 107, 1-29.
Banaian, K. and Luksetich, W. A. (2001). “Central bank independence, economic freedom, & inflation rates”, Economic Inquiry. Vol. 39, Issue. 1, 149-61.
Bebczuk, R. (2002). “R&D expenditures and the role of government around the world”, Estudios de Economia, Vol. 29, Issue. 1: 109-121.
Chortareas, G. E.; Girardone, C. and Ventouri, A. (2013). “Financial freedom & bank efficiency: Evidence from the European Union”, Journal of Banking & Finance, Vol. 37, Issue. 4, 1223-1231.
Chen, L.; Luo, J. and Liu, H. (2013). “The determinants of liquidity with G-RJMCMC-VS model: Evidence from China”, Economic Modelling, Vol. 35: 192-198.
Cooray, A. (2011). “The role of the government in financial sector development”, Economic Modelling. Vol. 28, Issue. 3, 928-938.
Claessans, S. and Laeven, L. (2003). “Financial development, property rights, & growth”, The Journal of Finance, Vol. LVIII, Issue. 6, 2401-2436.
Cross, K and Lynch, R. (1991). “Measure up Yardsticks for continuous improvement”, Long Range Planning, Vol. 24, No. 3, https://www.amazon.com/Measure-Up-Yardsticks-Continuous-Improvement/dp/1557867186.
Djalilov, K. and Hölscher, J. (2016). “Comparative analyses of the banking environment in transition countries”, Economic Annals, Vol. 61, Issue. 208, 7-26.
Falk, M. (2007). “R&D spending in the high-tech sector & economic growth”, Research in Economics. Vol. 61, 140-147.
Gholami, R.; An˜o´n Higo´ n, D.; Hanafizadeh, P. and Emrouznejad. A. (2010). “Is ICT key to development?”, Journal of Global Information Management. Vol. 18, Issue. 1, 66-83.
Gwartney, J. and Lawson, R. (2003). “The concept & measurement of economic freedom”, European Journal of Political Economy. Vol. 19, Issue. 3, 405-430.
Grossman, G. M. and Helpman, E. (1991). Innovation & growth in the global economy MIT Press, Cambridge, MA.
Goldsmith, R. W. (1969). “Financial structure & development, New Haven, CT: Yale University Press”, https://mitpress.mit.edu/sites/default/files/titles/.../9780262541794_sch_0001.pdf
Hafer, R. W. (2013). “Economic freedom & financial development: International evidence”, Cato Journal. Vol. 33, Issue. 1, 111-126.
Jung, W. S. (1986). “Financial development & economic growth: International evidence”, Economic Development & Cultural Change. Vol. 34, No. 2, 336-346.
Karkowska, R. (2015). “Global liquidity determinants across emerging and advanced countries”, Journal of banking and financial economics, Vol. 1, Issue. 3, 152-170.
King, E.; Montenegro, C. and Orazem, P. (2010). “Economic freedom, human rights, & the returns to human capital: an evaluation of the schultz hypothesis”, Policy Research Working Paper,  No. 5405, 1-44.
Krylova, E. (2002). “The credit channel of monetary policy, Institute for Advanced Studies, Vienna, and Internet”, https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiMiqrU4IrWAhUSZ1AKHUSUBFUQFggnMAA&url=http%3A%2F%2Fwaprogramming.com%2Fdownload.php%3Fdownload%3D530e468d9bceb5.00448232.pdf&usg=AFQjCNGdZrnRqwiHAWNMv7DOWkP-7nASXg
Lastuvkova, J. (2015). “Dimensions of liquidity and their factors in the slovenian banking sector additional contact information”, Mendelu Working Papers in Business and Economics from mendel University in Brno, Faculty of Business and Economics, No. 55.
Law, S. H. and Azman-Saini, W. N. W. (2012). “Institutional quality, governance, & financial development”, Economics of Governance. Vol. 13, Issue. 3, 217-236.
Low, S. W.; Ghazali, N. A.; Ramlee, S. and Mohd Said, R. (2010). “Economic freedom & banking development: The experiences of selected East Asian countries”, Journal Pengurusan. Vol. 3, Issue. 1, 71-81.
Lundstrfm, S. (2005). “The effect of democracy on different categories of economic freedom”, European Journal of Political Economy. Vol. 21,  Issue. 4, 967-980.
Mehmed, G. )2014(. “An Empirical Study on Liquidity risk and its determinants in Bosnia and Herzegovina”, Romanian Economic Journal, Vol. 17, Issue. 52, 157-183.
McKinnon, R. (1973). “Money & capital in economic developmen", The American Political Science Review, Vol. 68, No.4, 1822-1824.
Olin, L. (1993). Estimation of the money demand function for I.R, of IRAN, IMF, Middle Eastern Department.
Patrick, H. T. (1966). “Financial development & economic growth in underdeveloped countries”, Economic Development & Cultural Change, Vol. 14, Issue. 1, 174-189.
Raghuram, G. and Rajan, R. G. (2005). “Has financial development made the world riskier?”, Working Paper. No. 11728.
Romer, P. M. (1986). “Increasing returns & long-run growth”, Journal of political Economy. Vol. 94, Issue. 5, 1002-37.
Sufian, F. and Zulkhibri, M. (2015). “The nexus between economic freedom and Islamic bank profitability in the MENA banking sectors”, Global Business Review. Vol. 16, Issue. 5, 58S-81S.
Shafiq, Q. and Zaman, K. (2014). “Economic freedom indicator contribution to energy utilization? A missing link in the energy reforms”, Bulletin of Energy Economics. Vol. 2, Issue. 4, 124-135.
Shahabadi, A. and Samari, H. (2013). “The effect of economic freedom on bank performance”, Iranian Journal of Economic Studies. Vol. 1, Issue. 2, 123-142.
Sufian, F. and Shah Habibullah, M. (2010). “Does economic freedom foster banks’ performance? Panel evidence from Malaysia”, Journal of Contemporary Accounting & Economics. Vol. 6, Issue. 2, 77-91.
Shirazi, F.; Gholami, R. and An˜o´n Higo´n, D. (2009). “The impact of information & communication technology (ICT), education & regulation on economic freedom in Islamic Middle Eastern Countries”, Information & Management. Vol. 46,  Issue. 8, 426-433.
Shaw, E. S. (1973). Financial deepening in economic development, New York: Oxford University Press.
Tchaidze, R. and Tvalodze, S. (2011). Deposit formation in Georgia, International Monetary Fund, IMF Working Paper. No. WP/11/78.
Thiemann, F.; Fleming, E. and Rolf, M. )2012(. “Impact of Information and Communication Technology (ICT) on International Trade in Fruit and Vegetables: A Gravity Model Approach”, Selected Paper Prepared for Presentation at the International Association of Agricultural Economists (IAAE) Triennial Conference. Foz do Iguaçu, Brazil.
Takii, K. and Tanaka, R. (2009). “Does the diversity of human capital increase GDP? A comparison of education systems”, Journal of Public Economics, Vol. 93, Issue. 7-8: 998-1007.