مقایسه تأثیر سیاست هدفمندی یارانه‌های فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی بر روی رشد بخش های صنعت، کشاورزی و خدمات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

شاید بتوان گفت که موضوع اجرای سیاست هدفمندسازی یارانه‌ها مهمترین سیاست اقتصادی دولت طی دو دهه اخیر بوده است. یارانه حامل­های انرژی قسمتی از این سیاست را در برمی‌گیرد و از اهمیت ویژه­ای در اقتصاد ایران برخوردار است. اهمیت این موضوع موجب شده است که موضوع هدفمندی یارانه‌ها به‌عنوان موضوعی اثرگذار و تعیین‌کننده توجه پژوهشگران را به خود جلب کند. ایـن پژوهش سعی دارد که تأثیر یارانه­های پرداختی به حامل­های انرژی (فرآورده­های نفتی و گاز طبیعی) بر روی رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) بخش­های اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات) ایران (1386-1391) را مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور آخرین سری جدول داده - ستانده منتشرشده توسط مرکز آمار ایران (مدل قیمتی داده - ستانده) به‌کارگرفته شده است. برای تجزیه‌وتحلیل روابط متغیرها و رسیدن به پاسخ سؤالات تحقیق روش ماتریسی داده - ستانده مورد استفاده قرار گرفت. نتایج و یافته‌های تحقیق نشان داد که با افزایش قیمت حامل­های انرژی (فرآورده­های نفتی و گاز طبیعی) تولیدات بخش کشاورزی، به دلیل وابستگی واسطه­ای کمتر به حامل­های انرژی فرآورده­های نفتی و گاز طبیعی و قیمت نسبی پایین­تر نسبت به سایر بخش­های اقتصاد افزایش‌یافته است و تولیدات در بخش صنعت، به دلیل مصرف بالای انرژی توسط صنایع، کاهش‌یافته است و تولیدات بخش خدمات نیز نتایج متفاوتی را نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effect of Subsidies Targeted Policy of Oil and Gas Manufactured on Growth of the Industry, Agriculture and Services Sectors

نویسندگان [English]

  • akbar khodabakhshi 1
  • Fardinّّ Karami 2
چکیده [English]

Maybe it can be said that the issue of implementing the policy of making targeted subsidies the government's economic policy over the past two decades. Carrier's energy subsidies as part of this policy in place and is of special importance in the economy. The importance of this issue has caused the subject of targeted subsidies as a matter Effective and decisive attracted the attention of researchers. In this study, tried to consider of the effects of subsidies energy Carrier's (Products oil and natural gas) on the growth of gross domestic product (GDP) of the economy of Iran in three important section separately (agriculture, industry and services section) that are examined. For this purpose input-output table 1380 Statistical Center of Iran (input-output price model) is used. The results show that, with the rising cost of energy Carrier's (Products of the oil and natural gas), agricultural output, due to the lower dependence on oil products and natural gas energy Carrier's current price, relative lower than other economic sectors increases. Further industrial production, due to high energy consumption by industry, will be reduced. It is obtained In the Sector of Services different results.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Targeted subsidies
  • input-output table
  • Economic growth
  • energy
اندایش، یعقوب و موسوی، سیدحسین (1387)؛ بررسی اثرات افزایش هزینه­های حمل‌ونقل دریایی بر شاخص قیمت بخش­های اقتصادی با رهیافت داده- ستانده، مجموعه مقالات دهمین همایش صنایع دریایی.
بانوئی، علی‌اصغر؛ ملکی، بهنام؛ پرمه، زورار؛ اندایش، یعقوب و کرمی، مهدی (1390)؛ برآورد اثرات طرح تحول هدفمـندسازی یارانه حامل­های انرژی بر سطح قیمت کالاها و خدمات، پژوهش­نامه بازرگانی، شماره 58، 32-1.
پرمه، زورار (1384)؛ بررسی یارانه‌ی انرژی و آثار افزایش قیمت حامل­های انرژی بر سطوح قیمت­ها در ایران، فصل­نامه پژوهش­های بازرگانی، شماره 34، 147-117.
شریفی رنانی، حسین؛ هنرور، نغمه؛ محمدی، مرتضی (1391)؛ بررسی اثرات بلندمدّت حذف یارانه حامل‌های انرژی، نفت، گاز و برق، بر سطح تولید و تورم در ایران، نشریه انرژی ایران، دوره 15، شماره 1.
تشکینی، احمد؛ شفیعی، افسانه و عریانی، بهاره (1387)؛ مشخصه­های نظام کنونی پرداخت یارانه حامل­های انرژی در ایران و الزامات، معاونت برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی.
توفیق، فیروز (1371)؛ تحلیل داده- ستانده در ایران و کاربردهای آن در سنجش، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی، چاپ اول، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
جعفری صمیمی، احمد؛ کریمی، سعید و محنت­فر، یوسف (1386)؛ ارزیابی اقتصادی یارانه بنزین بر افزایش میزان تورم در ایران، (یک تحلیل تجربی 1384-1350)، فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی، سال هفتم، شماره‌ی اول، 57-43.
خوش‌اخلاق، رحمان؛ خلیفه سلطانی، سیدمحسن و پاکدل، زهرا (1390)؛ اثر حذف یارانه­های انرژی بر رشد اقتصادی کشور ایران، ماهنامه نفت و انرژی، سال هفتم، شماره 64 .
رحیمی، عباس و کلانتری، عباس (1375)؛ بررسی اقتصادی یارانه، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی، چاپ سوم.
زارع، روح ا... و آرمن، عزیز (1384)؛ بررسی رابطه علیّت گرنجری بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران طی سال­های 1381-1346، فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 24.
سامتی، مرتضی و بیگی، سحر (1392)؛ اثر هدفمندی یارانه­ها بر فقر و بیکاری (فاز اول هدفمندی یارانه­ها)، اولین همایش الکترونیکی ملّی چشم‌انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی.
سوری، علی (1384)؛ تحلیل داده- ستانده، ناشر: نور علم، چاپ اول.
صانعی، برات ا... و سعادت، رحمان (1392)؛ اثر کاهش یارانه برق، بر شاخص­های کلان تأثیرگذار در تولید بخشی ایران، فصل­نامه پژوهش­نامه بازرگانی، شماره 67، 20-1.
عباسیان، عزت ا...؛ مرادپور اولادی، مهدی (1387)؛ سیاست­های پولی و مالی، انتشارات نور علم.
عطوان، مهدی (1386)؛ بررسی آثار افزایش قیمت فراورده­های نفتی بر بهای خدمات حمل‌ونقل در ایران، راهبرد، شماره 46، مرکز تحقیقات استراتژیک، 212-175.
قادری، فرید؛ رزمی، جعفر و صادقی، عسگر (1384)؛ بررسی تأثیر یارانه مستقیم انرژی بر شاخص­های کلان اقتصادی، با نگرش سیستمی، نشریه دانشکده فنی، جلد 39، شماره 4، 537-527.
محمدی، تیمور؛ پژویان، جمشید و عباسی، شیما (1390)؛ تأثیر حذف یارانه انرژی بر تولید ناخالص ملی در ایران، فصل­نامه اقتصاد کاربردی، سال دوم، شماره چهارم.
مرکز آمار ایران (1391)؛ چارچوب ساده جدول داده- ستانده
مهرگان، نادر؛ حقانی، محمود و محمدی، نجمه (1388)؛ بررسی تأثیر مصرف حامل­های انرژی بر تولید ناخالص داخلی ایران، هفتمین همایش ملی انرژی.
نسیمی، همایون (1382)؛ اصلاح یارانه­های انرژی، انتشارات پیک ادبیات، چاپ اول، سازمان بهینه‌سازی و مصرف سوخت کشور.
Afonso, A. and Furceri, D. (2008); Government size, Composition volatility and economic growth, European Central Bank, ECB working paper series No. 849, 43.
Alcott, H.; Lederman, D. and Lopez, R. (2006); Political Institutions, Inequality, and Agricultural Growth: The Public Expenditure Connection, The World Bank, Policy Research Working Paper Series No.3902, 42.
Abrams, B. A. and Wang, S. (2007); Government Outlays, Economic Growth and Unemployment: A Var Model, Department of Economics, Working paper No. 07-13.
Eduardo, R. C. and Teixeira Erly, C. (2005); Brazilian Agricultural Credit Interest Rate, Department of Agricultural Economics, Paper Prepared For Presentation at the 99th Seminar EAAE (European Association of Agricultural Economists), XIthEAAE Congress, 2005 International Congress, Copenhagen, Denmark, August 24-27.
Stern, D. and Cleveland, J. (2004); Energy and Economic Growth, Department of Economics, Working paper, Number 0410.
Jiang, Zh. and Tan, J. (2013); How the removal of energy subsidy affects general price in China: A study based on input–output model”, Energy Policy, Contents lists available at Science Direct, 599-606.