آثار اصلاح یارانه‌ها بر نابرابری رفاهی در ایران (مدل‌سازی CGE و شاخص تغییرات معادل EV)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس گروه اقتصاد و مدیریت، دانشگاه پیام نور تهران، ایران

2 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین

چکیده

یکی از اهداف اصلی دخالت دولت در اقتصاد بهبود شاخص­های برابری در جامعه است. آثار سیاستگذاری‌های اقتصادی بر شاخص­های عدالت در جامعه از اهمیت بالایی نزد سیاستگذاران برخوردار می­باشد. در این مقاله آثار اصلاح یارانه­ها بر شاخص برابری رفاهی در جامعه با استفاده از مدل تعادل عمومی محاسبه­پذیر (CGE) و شاخص تغییرات معادل (EV) بررسی می­شود. مدل­های CGE با شبیه­سازی عددی اقتصاد به شکل ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM)، قادر به ارزیابی نیروهای مؤثر بر رفاه خانوارها و ارائه چشم­انداز عددی روشنی از آثار رفاهی سیاستگذاری­های اقتصادی می­باشند. به‌منظور بررسی موضوع تحقیق در این مقاله ده سناریوی متفاوت اصلاح یارانه­ها شبیه­سازی شده است. در قسمت اول تحقیق، یارانه­های غیرمستقیم به‌صورت مرحله­ای کاهش یافته و در قسمت دوم، پنج سناریوی متفاوت از کاهش هم­زمان کل یارانه­های غیرمستقیم و بازپرداخت نقدی آنها به خانوارها، بخش­های تولیدی و دولت شبیه­سازی شده و آثار آنها بر شاخص­ برابری رفاهی در جامعه بررسی شده است. نتایج این تحقیق پیش­بینی می­کنند که با اصلاح یارانه­ها، شکاف رفاهی خانوارها در همه سناریوها کاهش یافته و شاخص برابری رفاهی در جامعه بهبود می­یابد. یکی از نتایج مهم این تحقیق این است که با کاهش سهم دولت و تولید از بازپرداخت یارانه­های آزاد شده، شاخص برابری رفاهی در جامعه بزرگتر می­شود. همچنین مقایسه نتایج سناریوهای بررسی شده حاکی از آن است که شاخص نابرابری رفاهی در سناریوهای بازپرداخت یارانه نقدی بیشتر از سناریوهای بدون بازپرداخت، کاهش می­یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The impact of subsidies reform on the inequality of welfare in Iran (CGE Modelling and Equivalent Variation (EV) Index)

نویسندگان [English]

  • Hiva Rahiminia 1
  • Beitollah Akbari Moghadam 2
1 Azad University of Qazvin
2 Azad Univrsity of Qazvin
چکیده [English]

One of the main objectives of the government intervention in the economy is to improve equality indices in the society. The economic policy's effects on the justice indices in the society is important for economic authorities. In this paper, a CGE model and Equivalent Variation index (EV) are used to forecast the impact of subsidies reform on the equality of welfare. CGE models with numerical simulations of economics in a Social Accounting Matrix (SAM) form are able to assess effective forces on household welfare and also provide a clear numerical perspective of economic policy effects. To evaluate research topics, ten different scenarios of subsidies reform are simulated in two sections. In the first part of the study, indirect subsidies are removed in stages and in the second part, indirect subsidies are removed completely and then are repaid with different ratio to households, manufacturing sectors and government institutions directly in five scenarios. The results predict that by subsidies reform, reduced the welfare gap between households in all scenarios and the equality of welfare of the society is improved. One of the most important results of the paper is that more the subsidies share of governments and manufacturing decrease, the equality index in society will be greater. As well as the comparison of the examined scenarios suggest that, the inequality of welfare index in the repaid directly subsidy rather than scenarios without pay, decreases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Equality of Welfare
  • justice
  • Welfare
  • Subsidy
  • CGE model
  • EV Index
اکبری مقدم، بیت ­اله (1388)؛ تعادل عمومی محاسبه­پذیر (یک فرم استاندارد)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، چاپ دوم.
اکبری مقدم، بیت اله (1391)؛ تأثیر هدفمندسازی یارانه­ها بر رفاه خانوارهای شهری و روستایی در استان قزوین، سازمان امور اقتصادی و دارایی استان قزوین.
بانویی، علی­اصغر (1391)؛ پایه­های آماری ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1385، شماره مسلسل 12750، گزارش مرکز پژوهش­های مجلس دفتر مطالعات اقتصادی (گروه مدلسازی)، معاونت اقتصادی، 1391.
پیرائی، خسرو و اکبری مقدم، بیت­اله (1384)؛ اثر کاهش یارانه بخش کشاورزی (زراعت) و تغییر در نرخ مالیات بر کار، بر تولید بخشی و رفاه خانوارهای شهری و روستایی در ایران (بر اساس روش شبیه­سازی تعادل عمومی محاسباتی و ماتریس حسابداری اجتماعی سـال 1357)، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال 7، شماره 22، 1-30.
ترازنامه انرژی کشور (سال­های مختلف)؛ ترازنامه انرژی، معاونت امور برق و انرژی، دفتر برنامه­ریزی کلان برق و انرژی. http://saba.org.ir/
حقیقی، ایمان و مرتضوی کاخکی، مرتضی (1391)؛ آثار بازتوزیع فرصت­ها بر نابرابری درآمدی: تحلیل تعادل عمومی محاسبه پذیر، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 7، 52-73.
دادگر، یداله و نظری، روح­اله (1390)؛ تحلیل رفاهی سیاست­های یارانه­ها در اقتصاد ایران، مجله رفاه اجتماعی (دانشگاه شهید بهشتی)، دوره 11، شماره 42، 337-380.
ذوقی­پور، آمنه و زیبایی، منصور (1389)؛ تحلیل CGE از اثرات رفاهی آزادسازی تعرفه در ایران: شاخص تغییرات معادل هیکس (EV)، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 57، 1-27.
رحیمی­نیا، هیوا (1392)؛ آثار هدفمند­سازی کامل یارانه­ها بر تولید داخلی رشته فعالیت­های اقتصادی و اشتغال در ایران ( رویکرد تعادل عمومی محاسبه­پذیر)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد قزوین.
رحیمی­نیا، هیوا؛ اکبری­مقدم، بیت­اله؛ منجذب، محمدرضا (1394)؛ آثار تغییر در نظام یارانه­ای ایران بر متغییرهای قیمتی و مقداری تولید داخلی و اشتغال (با استفاده از یک مدل CGE)، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، دوره 5، شماره 19، 73-112.
رنجبر، همایون؛ فطرس، محمد حسن و کبیریان، مهری (1393)؛ تأثیر هدفمندی یارانه­ها بر تغییرات معادل رفاه مصرف­کننده، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 3، شماره 9، 133-149.
شاهمرادی، اصغر؛ حقیقی، ایمان و زاهدی، راضیه (1390)؛ بررسی اثرات افزایش قیمت حامل­های انرژی و پرداخت یارانه نقدی در ایران، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست­های اقتصادی، سال 19، شماره 57، 5-30.
فطرس، محمدحسن و شهبازی، فاطمه (1393)؛ بررسی تحرک درآمدی در ایران طی سال­های پیش و پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه­های نقدی 1392-1363، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 3، شماره 12، 183-201.
لعلی، محمدرضا (1390)؛ بخش­های نهادی در اقتصاد ایـران و ضرورت اصلاحات ساختاری آنها در برنامه­های توسعه­ای، فصلنامه روند پژوهش­های اقتصادی، سال نوزدهم، شماره 58.
مجلس شورای اسلامی ایران (1388)؛ قانون هدفمند­کردن یارانه­ها، مصوب 15/10/1388.
مرکز آمار ایران (1380)؛ جدول داده - ستانده ایران در سال1380.
مرکز آمار ایران (1385)؛ سالنامه آماری کشور.
مرکز آمار ایران (سال­های مختلف)؛ حساب­های ملی به قیمت جاری و ثابت.            http://amar.org.ir/
منظور، داود؛ شاهمرادی، اصغر و حقیقی، ایمان (1389)؛ بررسی اثرات حذف یارانه­ی آشکار و پنهان انرژی در ایران: مدلسازی تعادل عمومی محاسبه­پذیر بر مبنای ماتریس داده­های خرد تعدیل شده، فصل­نامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال 7، شماره 26، 25-30.
مؤمنی، فرشاد (1386)؛ اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری، انتشارات نقش و نگار، تهران، 9647002432، چاپ اول.
واریان، هال (1389)؛ تحلیل اقتصاد خرد، ترجمه رضا حسینی، نشر نی، تهران، 9643124312، چاپ چهارم.
Bohringer, C.; Rutherford, T. F. and Wiegard, W. (2004); "Computable General Equilibrium Analysis: Opening a Black Box", Center for European economic Research, Europe, Discussion paper, No: 03-56, 1-38.
Breisingel, C.; Engelke, W. and Ecker, O. (2012); "Leveraging Fuel Subsidy Reform for Transition in Yemen", Sustainability, USA, 4, 2862-2887, 2862-2887.
Can, W. (2011); "Scheme of Constructing CGE Model of China, s Direct Grain Subsidy Policy", Asian Agricultural Research Journal, China, 3(7), 47-49.
Chipman, J. S. and Moore, J. (1980); "Compensating variation, Consumers surplus and welfare", American Economic Review, USA, 70(5), 933-949.
Edward, J. B.; Hillbery, R. H.; Rutherford, T. F. (2010); "Trade and Welfare: Does industrial organization matter?", Economics letters, 109(2), 85-87.
Kohli, U. (2004); "Real GDP, Real domestic income, and terms of trade change", Journal of International Economics, 62, 85-105.
Mckenzie, G. and Pearce, I. (1976); "Exact measures of welfare and the cost of living", Review of Economic Studies, Southampton University, 43(3), 465-469.
Mirshojaeian Hosseini, H. and Kaneko, Sh. (2012); "A general equilibrium analysis of the inflationary impact of energy subsidies reform in Iran", Development Discussion Policy Paper, Hiroshima University, Vol. 2 No. 8, 2-34.
Muller, M. and Ferrari, E. (2011); "Deriving CGE Baselines from Macro-economic Projection", Center for Development Research (ZEF), Germany (paper prepared for presentation at the EAAE 2011 congress, Change and Uncertainty), 53113.
Robinson, She. and Thierfelder, K. (1999); "A Note on taxes, prices, wages and welfare in General Equilibrium models", IFPRI TMD, Washington, N. 39, 1-18.
Rutherford, T. F. (1995); "Extensions of GAMS for Complementarity problems arising in applied economics", Journal of economic dynamics and control, 19, 1299-1323.
Rutherford, T. F. and Sigrist, D. (2010); "What if? Policy analysis with Calibrated Equilibrium Models", CEPE Working paper series, REPEC, 25-52.