بررسی عوامل مؤثر بر انباشت سرمایه انسانی در ایران طی دوره 1350-1391

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مطالعه اثر فراوانی منابع طبیعی بر اقتصاد کشورها از موضوعات مهم به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه می‌باشد. در مطالعه حاضر، عوامل مؤثر بر انباشت سرمایه انسانی در ایران با تأکید بر رانت نفت در چارچوب الگوی خود توضیح با وقفه­های گسترده (ARDL)، طی دوره زمانی 1350-1391 مورد بررسی قرار گرفته است. به‌منظور برآورد رابطه فوق، رانت نفت به صورت درصدی از GDP، به عنوان شاخصی از فراوانی منابع، تعریف‌شده و از متغیرهای دیگری نظیر جمعیت، تولید ناخالص داخلی، سرمایه‌گذاری داخلی و مخارج دولت به‌عنوان متغیرهای کنترل استفاده‌شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از تخمین الگو، متغیر فراوانی منابع و سرمایه­گذاری داخلی دارای اثر منفی و معنی­دار بر انباشت سرمایه انسانی در ایران هستند. همچنین نتایج حاصل از برآورد نشان می­دهند که رشد جمعیت و رشد اقتصادی دارای اثر مثبت بر انباشت سرمایه انسانی هستند که مطابق با مبانی نظری موجود می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the effective factors on human capital accumulation in Iran in the period 1971-2012

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Ahmadian Yazdi 1
  • Taghi Ebrahimi Salari 2
  • Fereshteh Jandaghi 1
  • Nahid Rajab Zadeh Moghani 1
چکیده [English]

Study about the effect of natural resource abundance is one of the important issues especially in developing countries. This study is investigated effective factors on human capital accumulation in Iran with emphasize on oil rent in the framework ARDL model during the period 1971-2012.
To investigate this relationship, the ratio of oil rent as a percent of GDP, as an indicator of the resource abundance is defined and other variable like population, GDP, domestic investment and Government's expenditure are used as control variables. Based on the results, resource abundance and domestic investment have negative effect on human capital accumulation in Iran. Also the results indicates that population and economic growth have positive effect on human capital accumulation that is accommodate with the theoretical literature. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Capital
  • Resource Abundance
  • Oil Rent
  • ARDL Model

مراجع

بهبودی، داوود؛ اصغرپور، حسین و ممی­پور، سیاب (1388)؛ فراوانی منابع، سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در کشورهای صادرکننده نفت، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، شماره 40:125-147.
تشکینی، احمد (1385)؛ اقتصادسنجی کاربردی با استفاده Microfit،تهران، انتشارات دیباگران.
رحمانی، تیمور و گلستانی، ماندانا (1388)؛ تحلیلی از نفرین منابع نفتی و رانت­جویی بر توزیع درآمد در کشورهای منتخب نفت­خیز، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 89: 57-86.
شهنازی، روح­الله؛ خوش­اخلاق، رحمان و رنانی، محسن (1391)؛ تخصیص بهینه دریافتی­های نفتی دولتی (مطالعه موردی: ج.ا.ایران)، فصلنامه اقتصاد انرژی ایران، 3: 35-65.
صمدی، علی حسین؛ مرزبان، حسین و اسدیان فلاحیه، کوثر (1391)؛ سرمایه انسانی، سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی مطالعه موردی اقتصاد ایران (1350-1387)، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، شماره2: 145-176.
طاهری­فرد، علی و حسینی، جعفر (1390)؛ بررسی امکان­پذیری توسعه بر پایه منابع طبیعی، مجله فرآیند مدیریت و توسعه، شماره 77: 107-91.
عمادزاده، مصطفی؛ خوش اخلاق، رحمان و صادقی، مسعود (1382)؛ نقش سرمایه انسانی در رشد اقتصادی، مجله برنامه و بودجه، شماره 49 و 50: 3-25.
علمی، زهرا و جمشیدنژاد، امیر (1386)؛ اثر آموزش بر رشد اقتصادی ایران در سال­های 1350-1382، پژوهش­نامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 26، 135-154.
فلاحی، محمدعلی؛ مهدوی­عادلی، محمدحسین و جندقی­میبدی، فرشته (1393)؛ رانت منابع طبیعی و فساد در کشورهای عضو اوپک: کاربرد الگوی داده­های تابلویی، فصلنامه اقتصاد انرژی ایران، شماره 11: 195-227.
کارل، تری لین (1388)؛ معمای فراوانی، رونق­های نفتی و دولت­های نفتی، ترجمه: جعفر خیرخواهان، تهران: نشر نی.
کرباسی، علی­رضا و پیری، محمد (1388)؛ بررسی رابطه میان آزادی تجاری و رشد اقتصادی در ایران (یک تحلیل هم­جمعی)، دانش و توسعه، شماره 27: 160-145.
محمدزاده، پرویز؛ ممی­پور، سیاب و فشاری، مجید (1389)؛ کاربرد نرم­افزار Stata در اقتصادسنجی، تهران: انتشارات نور علم.
ملک­الساداتی، سعید (1386)؛ تأثیر حکمرانی خوب (براساس شاخص­های بانک جهانی) بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
مهرآرا، محسن و کیخا، علیرضا (1387)؛ نهادها، نفت و رشد اقتصادی در کشورهای متکی به نفت طی دوره 1985-2005: روش پانل هم­انباشتگی، فصلنامه اقتصاد مقداری، شماره 4: 55-79.
یاوری، کاظم و سعادت، رحمان (1381)؛ سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در ایران (تحلیل علی)، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، شماره 5 و 6: 41-31.
هایامی، یوجیرو (1392)؛ اقتصاد توسعه از فقر تا ثروت ملل، ترجمه: غلامرضا آزاد (ارمکی)، تهران: نشر نی.
Asea, P. and Lahiri, A., (1999); The Precious Bane .Journal of Economic Dynamics and Control, Vol.23: 823-849.
Auty, R., (2001); Resource Abundance and Economic Development, UNU/WIDER Studies in Development Economics, Oxford University press.
Barro, R. J. (1997); Determinants of Economic Growth, Cambridge, MA, MIT Press.
Barro, R. J. (2001); Human capital and growth, American Economic Review, Vol. 91: 12–17.
Barro, R. J. and Lee, J. W. (1993); International Comparisons of Educational Attainment, Journal of Monetary Economics, Vol. 32: 363-394.
Bhattacharyya, S. and Hodler, R. (2010); Natural resources, democracy and corruption, European Economic Review, Vol. 54: 608-621.
Birdsall, N.; Pinckney, T. and Sabot, R. (2001); Natural Resources, Human Capital and Growth in Resource Abundance and Economic Development, edited by R.M Auty, Oxford University Press.
Brunnschweiler, Hrista. (2006); Cursing the blessings? Natural resource abundance, institutions and economic growth, Institude of Economic Research, Vol. 18: 1-20.
Brunnschweiler, C. N. and Bulte, E. H. (2008); The resource curse revisited and revised: A tale of paradoxes and red herring, Journal of Environmental Economics and Management, Vol. 55: 248-264.
Busse, M. and Groning, S. (2011); The resource curse revisited: Governance and Natural Resources, Hamburg Institute of International Economics (HWWWI), paper 106.
Coulibaly, Ibrahima. (2013); Long ­Term Economic Impact of the Natural Resources and Human Capital on the Growth Rate, Research Papers, paper 399:1-37.
Dae-Bong, Kwon. (2009); Human Capital and Its Measurement, The 3rd OECD World Forum on Statistics, Knowledge and Policy, Busan, Korea, 1-15.
Davis, G. A. (1995); Learning to Love Dutch Disease: Evidence from the Mineral Economies, World Development, 23: 1765-1779.
Durlaf, S. N. (2001); Manifesto for Growth Econometrics, Journal of Econometrics, Vol.100: 65-69.
Gaille, S. Scott. (2003); Mitigating The Resource Curse: A Proposal for A Microfinance and Educational Lending Royalty Law, Energy Law Journal, Vol. 32: 81-97.
Gylfason T.; Herbertsson T. T. and Zoega G. (1999); A Mixed Blessing: Natural Resources and Economic Growth, Macroeconomic Dynamics, Vol. 2: 204-225
Gilfason, T. and Zoega, G. (2002); Natural Resources and Economic Growth: The Role of Investment, CEPR Discussion Papers
Gylfason, T. (2001); Natural resources, education, and economic development, European Economic Review, Vol. 45: 847–859.
Gylfason, T. and Gylfi, Z. (2002); Natural Resources and Economic Growth, the Role of Investment, Working Papers, Central Bank of Chile.
Lucas, Robert. (1988); On the Mechanics of economic development, Journal of Monetary Economics, Vol. 22: 3-42.
Matsuyama, K. (1992); Agricultural Productivity, comparative advantage and economic growth, Journal of Economic Theory, Vol. 58: 317-334.
Manning, Alexis. (2004); Human Capital as a Transmission Mechanism of the Resource Curse, The Park Place Economist, Vol. 12:75-86.
Narayan, P. K. (2006); Examining the relationship between trade balance and exchange rate: the case of China’s trade with USA, Applied economics letters, 13(8), 507-510.
Ndeefo, L. N. (2010); Foreign Direct Investments and Human Capital Development in Subsaharan Africa, Annals of Dunarea de Jos, University of Galati, 2: 1-14.
Pesaran, M.Hashem and Shin, Yongcheol. (1995); An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis, Department of applied economics, University of Cambridge, England.
Philippot, L. M. (2010); Are Natural Resources a Curse for Human Capital Accumulation?, CERDI Working Paper, 1-27.
Ramos, Arturo. (2001); Foreign Direct Investment as a Catalyst for Human Capital Accumulation, Submitted in Fulfillment of the MALD Thesis Requirement, The Fletcher School of Law and Diplomacy.
Sachs, J. and Warner, A. (1995); Economic Reform and Process pf Global Integration, Blooming papers on Economic Activity, 1-188.
Sachs, J. and Warner, A. (1997); Natural resource abundance and economic growth, Working Paper, Institute for International Development, Harvard University, 1-50.
Salehi-Isfahani, Djavad. (2012); Population and Human Capital in the Persian Gulf, in The Political Economy of the Persian Gulf. Mehran Kamrava (ed), New York: Colombia University Press, 147-171.
Sen, A. (1999); Development as Freedom. Oxford: Oxford University Press.
Smith, Adam. (1776); An Inquiry into the Nature and Causes of Wealth of Nations, Oxford: Clarendon Press.
Stijns, Jean-Philippe. (2001); Natural Resource Abundance and Human Capital Accumulation, University of California at Berkeley, unpublished manuscript.
Stijns, Jean-Philippe (2006); Natural Resource Abundance and Human Capital Accumulation, World Development, Vol. 34: 1060-1083.
Suslova, Elena. and Volchkova, Natalya. (2012); Human Capital, Industrial Growth and Resource Curse, Social Sciences Research Network, 1-23.
World Bank (2012); The Changing Wealth of Nations, Washington, DC.
World Bank (2014); World Development Indicators.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار