نقش بخش نامولد اقتصاد و بحران ارزی در ایجاد تورم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استاد گروه اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 استاد گروه اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول)

4 استادیار گروه اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22084/aes.2024.29432.3696

چکیده

تورم در چند دهۀ اخیر به یکی از موضوعات مهم در اقتصاد ایران تبدیل شده و این پرسش مطرح می­‌شود که چه عاملی موجب تداوم در بالا بودن قیمت‌­ها شده است. پژوهش حاضر با نگاهی متفاوت به عوامل تشکیل‌دهندۀ تورم، موضوع بخش نامولد اقتصاد و بحران ارزی و اثرگذاری آن‌­ها بر تورم در دورۀ 1401-1370 را مورد بررسی قرار داده است. در این‌راستا، از روش اقتصادسنجی PCA برای ترکیب متغیرها، فیلتر هودریک پرسکات برای شناسایی بحران ارزی و روش ARDL برای برآورد مدل­‌های پژوهش استفاده شده است. با توجه به نتایج، سهم اقتصاد زیرزمینی از تولید ناخالص داخلی دارای اثر مثبت بر تورم بوده و  با افزایش 1% آن، تورم 25/0 واحد افزایش پیدا می‌­کند؛ هم‌چنین افزایش یک واحدی سفته‌بازی منجر به رشد 14% تورم می‌گردد. متغیر مربوط به بحران ارزی دارای بیشترین اثر نسبت به دیگر متغیرها بوده و ضریب 63/17 آن اثبات می‌­کند وجود بحران ارزی در یک‌سال، موجب رشد بیش از 17 واحد تورم در ایران می‌گردد. نقدینگی نیز ازطرفی موجب افزایش قیمت دارایی شده و از طرفی دیگر، رشد آن رشد تورم را درپی دارد؛ لذا این نتیجه مطابق با نظر کسانی است که ادعا می‌­کنند تورم یک پدیدۀ پولی است. از آنجا که عاملین بخش نامولد و بحران ارزی در ایران، بیشترین نقش در ایجاد تورم دارند؛ پیشنهاد می‌­شود، مدیران کشور جهت کاهش تورم با ارائه­ بسته‌های سیاستی فعالیت‌­های غیررسمی را محدود کرده و از ایجاد بحران ارزی جلوگیری کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of the Unproductive Sector of the Economy and Currency Crisis in Causing Inflation

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mostafazadeh 1
  • Parviz Davodi 2
  • Aliakbar Arabmazar 3
  • Hossein Samsami 4
1 PhD Student, Department of Economy, Faculty of Economic and Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Economy, Faculty of Economic and Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Economy, Faculty of Economic and Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
4 Assistant Professor, Department of Economy, Faculty of Economic and Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In recent decades, inflation has become one of the most important issues in Iran's economy, and the question arises as to what factor has caused prices to continue to be high. The current research has examined the issue of the unproductive sector of the economy and the currency crisis and their effect on inflation in the period of 1991-2022. In this regard, the PCA econometric method has been used to combine the variables, the Hodrick-Prescott filter to identify the currency crisis, and the ARDL method to estimate the research models. According to the results; the share of the underground economy in the GDP has a positive effect on inflation, and with an increase of one percent, inflation increases by 0.25 units. Also, the coefficient related to the variable of speculation is estimated to be large and more than 14 Therefore, speculation is one of the key factors in creating inflation in Iran. The currency crisis variable has the greatest effect compared to other variables and its coefficient of 17.63 proves that it is one of the most effective factors of inflation in Iran. Liquidity, on the one hand, causes an increase in asset prices, and on the other hand, its growth leads to the growth of inflation, so this result is in accordance with the opinion of those who claim that inflation is a monetary phenomenon. Since the agents of the unproductive sector and the currency crisis in Iran have the biggest role in creating inflation, it is suggested that the country's managers limit informal activities and prevent the creation of a currency crisis by presenting policy packages to reduce inflation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unproductive Economy
  • Currency Crisis
  • Inflation

مراجع

- ایزدخواستی، حجت؛ نگین تاجی، زریر؛ و نجفی، محمد مهدی، (1401). «بررسی عوامل اثرگذار بر تورم با تأکید بر اقتصاد دانش­بنیان در کشورهای صادرکننده نفت». اقتصاد باثبات، 3(3): 71-50. https://doi.org/10.22111/sedj.2022.43997.1260
- بابائی، مجید؛ توکلیان، حسین؛ و شاکری، عباس. (1397). «پیش­بینی نحوه اثرگذاری عوامل مؤثر بر تورم با استفاده از مدل­های میانگین­گیری پویا». پژوهشنامۀ اقتصادی، 18(71): 311-261. https://doi.org/10.22054/joer.2018.9835
- تحصیلی، حسن، (1401). «اثرگذاری تکانه نرخ ارز بر تورم در اقتصاد ایران: کاربرد الگوی خود رگرسیون برداری آستانه­ای». پژوهش­های اقتصادی ایران، 91(27): 285-257. https://doi.org/10.22054/ijer.2022.56063.912
- حسینی، سید صفدر؛ و محتشمی، تکتم، (1387). «رابطه تورم و رشد نقدینگی در اقتصاد ایران؛ گسست یا پایداری؟». پژوهش­های اقتصادی، 8(3):  21-42. http://dorl.net/dor/20.1001.1.17356768.1387.8.3.7
- خضری، محسن؛ سحابی، بهرام؛ یاوری، کاظم؛ و حیدری، حسن، (1394). «اثر بازده بخش سوداگری بر تورم در اقتصاد ایران: مدل TVP-FAVAR». پژوهشنامۀ اقتصادی، 57(15): 228-193. https://joer.atu.ac.ir/article_1652.html
- دانش، حمیده؛ آرمن، سید عزیز؛ انواری، ابراهیم؛ و منصوری، امین، (1403).  «بررسی رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی و نرخ تورم در ایران: کاربرد روش همدوسی موجک، موجک MODWT و علیت گرنجر». مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 49(13): 40-9. https://dx.doi.org/10.22084/aes.2022.26524.3481
- زروکی، شهریار؛ نصرنژاد نشلی، سحر؛ و توسلی­نیا، علی، (1401). «تحلیل اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر اقتصاد زیرزمینی در ایران با تأکید بر ابزارهای سیاست مالی دولت». تحقیقات اقتصادی، 57(1): 123-85. https://doi.org/10.22059/jte.2022.346438.1008695
- سحابی، بهرام؛ سلیمانی، سیروس؛ خضری، سمیه؛ و خضری، محسن، (1392). «اثرات رشد نقدینگی بر تورم: مدل­های تغییر رژیم». راهبرد اقتصادی، 2(4): 121-146. https://econrahbord.csr.ir/article_103230.html
- شاکری، عباس؛ و باقرپوراسکویی، الناز، (1402). «بررسی ماهیت تورم در اقتصاد ایران: رویکرد همدوسی موجکی». پژوهش­های اقتصادی ایران، 28(94): 79-47. https://doi.org/10.22054/ijer.2022.63350.1036
- طاهری‌بازخانه، صالح، (1402). «تحلیل اثرگذاری نقدینگی و نرخ ارز بر تورم در حوزه زمان-فرکانس». سیاست­گذاری اقتصادی، 29(15): 148-111. https://doi.org/10.22034/epj.2023.19642.2399
- عزیزنژاد، صمد؛ و کمیجانی، اکبر، (1396). «تغییرات نرخ ارز و اثر آن بر نوسانات متغیرهای منتخب اقتصاد کلان در ایران». پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 17(1): 143-121. http://dorl.net/dor/20.1001.1.17356768.1396.17.1.4.4
- عمادزاده، مصطفی؛ صمدی، سعید؛ و حافظی، بهار، (1384). «بررسی عوامل (پولی و غیر پولی) مؤثر بر تورّم در ایران (1338-1382)». پژوهشنامه اقتصاد کلان، 5(19):  52-33. https://jes.journals.umz.ac.ir/article_136.html
- علوی، سید طالب، (1402). «بررسی منشأ نوسانات ارزی در کشورهای ایران، افغانستان، ترکیه و عراق، براساس نسل­های بحران ارزی و توصیه­های سیاستی با رویکرد اقتصاد اسلامی». رسالۀ دکتری رشته علوم اقتصادی، مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.
- غفاری، فرهاد؛ و نعیم‌پژوه، حامد، (1391).  «بررسی آثار تکانه­های داخلی و خارجی بر تورم در ایران». پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 20(62): 142-117. http://qjerp.ir/article-1-391-fa.html
- فرخی بالاجاده، حشمت­اله؛ خوچیانی، رامین؛ و آسایش، حمید، (1398). «بررسی رابطه پویایی رشد پول و تورم در ایران: یک تحلیل اکونوفیزیک از رابطه مقداری پول». نظریه­های کاربردی اقتصاد، 6(2): 238-215. https://ecoj.tabrizu.ac.ir/article_8868.html
- کاکویی، نصیبه؛ و نقدی، یزدان، (1393). «رابطه پول و تورم در اقتصادی ایران: شواهدی براساس مدل P*». پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعۀ پایدار)، 14(2): 156-135. http://dorl.net/dor/20.1001.1.17356768.1393.14.2.6.7
- نوفرستی، محمد، (1378). ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی. تهران: انتشارات رسا.
- یزدانی، مهدی؛ و زارع قشلاقی، سمیه، (1395). «ارزیابی اثر تکانه­های نرخ ارز بر تورم در اقتصاد ایران طی دورۀ­ فصلی 1391-1379». مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 17(5): 197-171. https://doi.org/10.22084/aes.2016.1413
- Ahmad, F., (2015). “Determinants Of Savings Behavior in Pakistan: Long Run-Short Run Association And Causality”. Timisoara Journal of Economics and Business, 8(1): 103-136. https://doi.org/10.1515/tjeb-2015-0011.
- Alavi, S. T., (1402). “Investigating the Origin of Currency Fluctuations in Iran, Afghanistan, Turkey and Iraq, Based on Generations of Currency Crises and Policy Recommendations with an Islamic Economics Approach”. Doctoral Thesis in Economic Sciences, Institute of Higher Education in Islamic Humanities, Al-Mustafa Al-Alamiyah Society, Qom, Iran. (In Persian).
- Alves, W. L. & Ferreira, R. T., (2023). “Phillips Curve and the Exchange Rate PassThrough: A Time–Frequency Approach”. Empirical Economics, 64(5): 1-17. https://doi.org/10.1007/s00181-022-02317-2
- Ang, J., (2009). “Household saving behavior in an extended life cycle model: A comparative study of China and India”. Journal of Development Studies, 45(8): 1344-1359. https://doi.org/10.1080/00220380902935840
- Aziznejad S. & Komijani A., (2017). “The Effects of Exchange Rate Volatility on the Selected Macroeconomic Variables: Case Study of IRAN”. The Economic Research (Sustainable Growth and Development), 17 (1): 121-143.
URL: http://ecor.modares.ac.ir/article-18-6317-fa.html (In Persian).
- Babaie, M., Tavakolian, H. & Shakeri, A., (2018). “Determinants of Inflation Forecast: A Dynamic Model Averaging Approach”. Economics Research, 18(71): 261-311. https://doi.org/10.22054/joer.2018.9835 (In Persian).
- Bekiros, S., Muzaffar, A. T., Uddin, G. S., & Vidal-García, J., (2017). “Money Supply and Inflation Dynamics in the Asia-Pacific Economies: A Time-Frequency Approach”. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 21(3): 1-12.  https://doi.org/10.1515/snde-2016-0051
- Byrne, J. P. & Davis, E. P., (2005). “Investment and uncertainty in the G7”. Review of World Economics, 141(1): 1-32. https://link.springer.com/article/10.1007/s10290-005-0013-0
- Chang, T., Jiang, C. & Li, X. L., (2015). “Money growth and inflation in China: New evidence from a wavelet analysis”. International Review of Economics & Finance, 35: 249-261.  https://doi.org/10.1016/j.iref.2014.10.005
- Danesh, H., Arman, S. A., Anvari, E. & Mansouri, S. A., (2024). “A Study of Relation Between Macroeconomic Variables and Inflation Rate in Iran Using Wavelet Coherency, MODWT Wavelet and Granger Causality Method”. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 13(49): 9-40. https://doi.org/10.22084/aes.2022.26524.3481 (In Persian).
- Elbahnasawy, N. G. & Ellis, M. A., (2022). “Inflation and the Structure of Economic and Political Systems”. Structural Change and Economic Dynamics, 60: 59–74. https://doi.org/10.1016/j.strueco.2021.11.006
- Emadzadeh, M., Samadi, S. & Hafezi, B., (2005). “Investigating the factors (monetary and non-monetary) affecting inflation in Iran”. Macroeconomics Research Letter, 5(19): 33-52. https://jes.journals.umz.ac.ir/article_136.html?lang=fa (In Persian).
- Farrokhi Balajadeh, H., Khochiani, R. & Asayesh, H., (2019). “Investigating the Dynamic Relationship between the Money Growth and Inflation in Iran: An Econophysics Analysis of Quantity Theory of Money”. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 6(2): 215-238. https://ecoj.tabrizu.ac.ir/article_8868.html (In Persian).
- Friedman, M., (1995). The Role of Monetary Policy. In Essential Readings in Economics, London: Macmillan education. https://doi.org/10.1007/978-1-349-24002-9_11
- Ghafari, F. & Naemy Pajoh, H., (2012). “An Investigation into the Impacts of Internal and External Shocks on Inflation in Iran”. Journal of Economic Research and Policies, 20 (62): 117-142. URL: http://qjerp.ir/article-1-391-fa.html (In Persian).
- Gomme, P., (2015). “Measuring the welfare costs of inflation in a life-cycle model”. Journal of Economic Dynamics & Control, 57: 132-144. https://doi.org/10.1016/j.jedc.2015.06.002
- Habimana, O., (2016). “Oil price, exchange rate and consumer price comovement: A continuous-wavelet analysis”. MPRA Paper, 71886, University Library of Munich, Germany.
- Hodrick, R. J. & Prescott, E. C., (1997). “Postwar U.S, Business Cycles: An Empirical Investigation”. Journal of Money, Credit and Banking, 29(1): 1-16. http://www.jstor.org/stable/2953682?origin=JSTOR-pdf
- Hosseini, S. S. & Mohtashami. T., (2008). “The Relations of Money Growth and Inflation in Iran Economy; Interruption or Satiable?”. The Economic Research (Sustainable Growth and Development), 8 (3): 21-42
http://dorl.net/dor/20.1001.1.17356768.1387.8.3.7 (In Persian).
- Inyiama, O. I. & Ekwe, M. C., (2014). “Exchange rate and inflationary rate: Do they interact? Evidence from Nigeria”. International journal of economics and finance, 6(3): 80-87. https://ccsenet.org/journal/index.php/ijef/article/view/34573
- Izadkhasti, H., Negintaji, Z. & Najafi, M. M., (2022). “Investigating the Factors Affecting on Inflation with Emphasis on Knowledge-based Economy in Oil Exporting Countries”. Stable Economy Journal, 3(3): 50-71. https://doi.org/10.22111/sedj.2022.43997.1260  ((In Persian).
- Kakoui, N. & Naghdi, Y., (2014). “The Relationship between Inflation and Money in Iran: Evidence from P* Model”. The Economic Research (Sustainable Growth and Development), 14 (2): 135-156. URL: http://ecor.modares.ac.ir/article-18-9302-fa.html (In Persian).
- Khezri, M., Sahabi, B., Yavari, K. & Heydari, H., (2015). “Speculation Effects on Inflation in Iran Economy: TVP-FAVAR Model”. Economics Research, 15(57): 193-228. https://joer.atu.ac.ir/article_1652.html (In Persian).
- Lado, E. P. Z., (2015). “Test of relationship between exchange rate and inflation in South Sudan: Granger-Causality approach”. Economics, 4(2): 34-40. http://dx.doi.org/10.11648/j.eco.20150402.13
- Madesha, W., Chidoko, C. & Zivanomoyo, J., (2013). “Empirical test of the relationship between exchange rate and inflation in Zimbabwe”. Journal of economics and sustainable development, 4(1): 52-58. https://www.iiste.org/Journals/index.php/JEDS/article/view/4096
- Nelson, E., (2003). “The Future of Monetary Aggregates in Monetary Policy Analysis”. Journal of Monetary Economics, 50(5): 1029-1059. https://doi.org/10.1016/S0304-3932(03)00063-1
- Noferesti, M., (1999). Unit Root and Co-Integration in Econometrics. Tehran: Rasa Publications. (In Persian).
- Ozcan, K. M., Gunay, A. & Ertac, S., (2003). “Determinants of private savings behavior in Turkey”. Applied Economics, 35(12): 1405-1416. https://doi.org/10.1080/0003684032000100373
- Rua, A., (2012). “Money growth and inflation in the euro area: A time‐frequency view”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 74(6): 875-885. https://doi.org/j.1468-0084.2011.00680.x
- Ryczkowski, M., (2021). “Money and Inflation in Inflation-Targeting Regimes–New Evidence from Time–Frequency Analysis”. Journal of Applied Economics, 24(1): 17-44. https://doi.org/10.1080/15140326.2020.1830461
- Sahabi, B., Soleimani, S., Khezri, S. & Khezri, M., (2013). “The Impact of Increase in Money Supply on Inflation in Iranian Economy: Regime-Change Models”. Economic Strategy, 2(4): 121-146. https://econrahbord.csr.ir/article_103230.html?lang=env (In Persian).
- Servén, L., (1998). Macroeconomic uncertainty and private investment in developing countries: An empirical investigation. World Bank Policy Research Working Paper, (2035). https://doi.org/10.1596/1813-9450-2035
- Shakeri, A. & Bagherpour Oskouie, E., (2023). “Nature of the Inflation in Iranian Economy: Wavelet Coherence Approach”. Iranian Journal of Economic Research, 28(94): 47-79. https://doi.org/10.22054/ijer.2022.63350.1036 (In Persian).
- Tahsili, H., (2022). “The Impact of Exchange Rate Shock on Inflation in Iran's Economy: Application of the Threshold Vector Autoregression Model”. Iranian Journal of Economic Research, 27(91): 257-285. https://doi.org/10.22054/ijer.2022.56063.912 (In Persian).
- Taheri Bazkhaneh, S., (2023). “An investigation into the effect of liquidity and exchange rate on inflation in time-frequency domain”. The Journal of Economic Policy, 15(29): 111-148. https://doi.org/10.22034/epj.2023.19642.2399  (In Persian).
- Tamayo, A. M., Chavez, C. & Nabe, N., (2013). “Crime and Inflation Rates in the Philippines: A Co-integration Analysis”. International Journal of Economics, Finance and Management, 2(5): 380-385. https://www.ejournalofbusiness.org/Download_August_pdf_7.html 
- Tang, C. F. & Lean, H. H., (2009). “New evidence from the misery index in the crime function”. Economics Letters, 102(2): 112–115. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2008.11.026
- Thornton, D. L., (2014). “Monetary Policy: Why Money Matters (and Interest Rates Don’t)”. Journal of Macroeconomics, 40: 202-213. https://doi.org/10.1016/j.jmacro.2013.12.005
- Togay, S. & Kose, N., (2013). “Money-price relationships under a currency board system: the case of Argentina”. Journal of Applied Economics, 16(2): 373-389. https://doi.org/10.1016/S1514-0326(13)60016-1
- Treviño, L. J. & Mixon, F. G., (2004). “Strategic factors affecting foreign direct investment decisions by multi-national enterprises in Latin America”. Journal of World Business, 39(3): 233-243. https://econpapers.repec.org/RePEc:eee:worbus:v:39:y:2004:i:3:p:233-243
- Tursoy, T. & Muhammad, Mar’i. I., (2020). “Lead-Lag and Relationship between Money Growth and Inflation in Turkey: New Evidence from a Wavelet Analysis”. Theoretical and Practical Research in the Economic Fields, 11(1): 47-57. http://dx.doi.org/10.14505//tpref.v11.1(21).04
- Uliha, G. & Vincze, J., (2018). “Exchange rates and prices: a continuous wavelet perspective”. IEHAS Discussion Papers, No. MT-DP-2018/33.
- Wulan, E. R. & Nurfaiza, S., (2014). “Analysis of Factors Affecting Inflation in Indonesia: an Islamic Perspective”. International Journal of Nusantara Islam, 2(2): 67-80. https://doi.org/10.15575/ijni.v2i2.149.
- Vladova, Z. & Yanchev, M., (2015). “Empirical Evidence on the Relationship between money supply dynamics and prices in Bulgaria”. Bulgarian National Bank, Discussion Papers DP, 100.
- Yazdani, M. & Zare, S., (2016). “Investigating Effect of Exchange Rate Shocks on Inflation in Iranian Economy during Seasonal Period 2000-2012”. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 5(17): 171-197. https://doi.org/10.22084/aes.2016.1413 (In Persian).
- Zaroki, S., Nasrnejad Nesheli, S. & Tavassoly Nia, A., (2022). “Analyzing the Effect of Macroeconomic Variables on the Underground Economy with Emphasis on Fiscal Policy Instruments”. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 57(1): 85-123. https://doi.org/10.22059/jte.2022.346438.1008695 (In Persian).
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 13، شماره 52
اسفند 1403
صفحه 73-101

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار