واکاوی اثرگذاری محدودیت‌های صادراتی بر ساختار صادرات غیرنفتی ایران با تأکید بر بخش معدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه پیام نور

2 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور

3 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

این مطالعه با تخمین توابع عرضه و تقاضا به بررسی عوامل مؤثر بر صادرات غیرنفتی ایران خصوصاً در بخش صادرات محصولات معدنی با تأکید بر اثر محدودیت‌های صادراتی پرداخته است. نتایج نشان می‌دهند علیرغم جهش نرخ ارز در سال 1391، اعمال تحریم‌های بین­المللی باعث کاهش صادرات غیرنفتی در این سال شده است. ساختار صادرات غیرنفتی از حیث شدت به‌کارگیری عوامل تولید تغییرات مشهودی را با وجود تحریم‌ها تجربه نکرده است، درحالی‌که از منظر سطح تکنولوژی صادرات محصولات با تکنولوژی بالاتر بیشتر تحت تأثیر تحریم‌ها بوده­اند. به کمک روش حداقل مربعات دومرحله­ای توابع عرضه و تقاضای صادرات غیرنفتی در دوره زمانی ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶ برآورد شده­اند. ضرایب تخمینی نشان می‌دهد قیمت‌های خارج و درآمد سایر کشورها از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تقاضای صادرات ایران بوده و در بخش صادرات محصولات معدنی کشش‌های قیمتی و درآمدی نسبت به کل صادرات غیرنفتی بالاتر است. ضرایب متغیر مجازی، به‌عنوان تعیین‌کننده اثر تحریم‌ها، برای کل صادرات غیرنفتی ایران منفی و معنی­دار است و برای صادرات محصولات معدنی مثبت است. براساس دستاوردهای این مطالعه، بیش از دو سوم صادرات غیرنفتی ایران را محصولات خام و منبع محور تشکیل می‌دهد. صادرات غیرنفتی ایران بیشتر تقاضامحور است و عواملی مانند قیمت‌های جهانی، درآمد سایر کشورها و تحریم‌ها بیشتر بر آن مؤثر است تا عوامل طرف عرضه مانند سرمایه­گذاری یا بهره­وری. نتایج مدل و تحلیل ساختار کم اثر بودن تحریم‌ها بر صادرات محصولات معدنی را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Export Restrictions on Iran’s Non-oil Export With an Emphasis on Mining Sector

نویسندگان [English]

  • Abdolhamid Adeli 1
  • Hadi Ghaffari 2
  • Bita Shaygani 3
1 PhD student in Economics, Payame Noor University
2 Associate Professor, Department of Economics, Payame Noor University
3 Faculty member of Payame Noor University
چکیده [English]

The present study, by estimating supply and demand functions, investigated the factors affecting Iran’s non-oil exports especially in export of mineral products with an emphasis on export restrictions. The results show that Iran’s non-oil exports have decreased as a result of the international sanctions despite the foreign exchange surge in Iran in 2012. In addition to these sanctions, the structure of Iran’s non-oil export has not undergone any manifest change in terms of the extent of the factor intensity of production, while as far as technology is concerned, the exportation of higher-technology products has been impacted by the sanctions to a greater extent.Using two stages least squares method, non-oil export supply and demand functions in the period from 1987 to 2017 have been estimated. Estimated coefficients show that foreign prices and income of other countries are the most important factors affecting Iran's export demand, and the price and income elasticities in the minerals export sector have been obtained as higher than those of the total non-oil exports. The coefficient of the dummy variable as a determinant of the effect of sanctions is negative and significant for all non-oil exports of Iran while it is positive for the export of mineral products. According to the achievements of the present study, more than two-thirds of Iran's non-oil exports are primary and resource-based products. Iran's non-oil exports are more demand-driven, and factors such as global prices, other countries' incomes, and sanctions are more influential than supply-side factors such as investment or productivity. The results of the model and the analysis of the structure show that the sanctions are ineffective in exporting mineral products.

کلیدواژه‌ها [English]

  • export restrictions
  • non-oil export structure
  • export demand and supply
  • mineral products export
  • Two-Stage least squares (2SLS)

مراجع

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
سازمان توسعه تجارت ایران.
گمرک جمهوری اسلامی ایران.
هوشمند، محمود؛ دانش‌نیا، محمد؛ عبداللهی، زهرا و اسکندری‌پور، زهره (1389). «عوامل مؤثر بر صادرات غیرنفتی ایران». مجله دانش و توسعه، سال 17، شماره 34، 145-126.
Bigdeli, M. Z., Gholami, E., & Boldaji, F. T. (2013). “The Effect of Sanctio on Iran’s Trade: An Application of the Gravity Model”. Pajhooheshname Eghtesadi, 13(48), 109-119.
Dizaji, S. F. (2014). “The effects of Oil Shock on Government Expenditures and Government Revenues Nexus (with an Application to Iran's Sanctions)”. Economic Modelling, 40, 299-313.
Dollery, B. E. (1993). “A Conceptual Note on Financial and Trade Sanctions against South Africa”. Economic Analysis and Policy, 23(2), 179-188.
Fliess, B., Idsardi, E. and Rossouw, R. (2017). “Export controls and competitiveness in African mining and minerals processing industries”, OECD Trade Policy Papers, No. 204, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/1fddd828-en
Goldstein, M. and Khan, (1978). “The supply and demand for exports: a simultaneous approach”, The Review of Economics and Statistics, Vol. 60(2), 275-286.
Goldstein, M. and Khan, (1985). Income and price effects in foreign trade, Chapter 20 in Handbook of International Economics, Vol. 2 edited by Ronald Jones and Peter Kenen, New York; Amsterdam: Elsvier.
Hufbauer, G. C., Schott, J. J., Elliott, K. A., Oegg, B. (2007). Economic sanctions reconsidered (3rd ed.). Washington, DC: Peterson Institute for International Economics.
Haidar, J. I. (2017). “Sanctions and Export Deflection: Evidence from Iran”. Economic Policy (CEPR), 32 (90), 319-355. 
Kim, J. (2010). “Recent Trends in Export Restrictions”, OECD Trade Policy Papers, N°101, OECD Publishing, Paris, http://dx.doi.org/10.1787/5kmbjx63sl27-en. Lall, S. (2000). “The Technological Structure and Performance of Developing Country Manufactured Exports, 1985-98”, Oxford Development Studies, 28(3), 337-369.
Koshal, R. K., Shukla, V. S., and Koirala, G. P. (1992). “Demand and supply of Indian exports: a simultaneous equation approach”, Journal of Asian Economics, 3(1), 73-83.
Nogués, Julio J. (2008). The Domestic Impact of Export Restrictions: the Case of Argentina, International Food & Agricultural Trade Policy Council (IPC) Position paper- Agricultural and Rural Development Policy Series,
Ruta, M. and Venables, A. J. (2012). International trade in natural resources: practice and policy, CEPR Discussion Paper 8903; forthcoming in Annual Review of Resource Economics.
Sharma, K. (2003). “Factors determining India‟s export performance”, Journal of Asian Economics, 14, 435-446.
Shirazi, H., Azarbaiejani, K., Sameti, M. (2016). “The Effect of Economic Sanctions on Iran's Export”. Iranian Economic Review, 20(1), 111-124. doi: 10.22059/ier.2016.58273.
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 9، شماره 34
مرداد 1399
صفحه 163-189

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار