رابطه نرخ ارز با تراز تجاری ایران تحت شرایط نااطمینانی (رویکرد غیرخطی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد بین‌الملل دانشگاه تبریز

2 استاد گروه اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

یکی از ویژگی‌های اقتصاد ایران وجود محیط اقتصادی بی‌ثبات توأم با نوسانات شدید است. نوسانات اقتصادی موجود در کشور از عوامل داخلی مانند بی‌ثباتی تورمی و کسری بودجه و عوامل خارجی به‌ویژه وجود نوسانات شدید در نرخ ارز و ذخایر ارزی که متأثر از عوامل سیاسی همچون تحریماست، ناشی می‌شود. بی‌ثباتی در فضای اقتصاد کلان ایران می‌تواند، روابط بین متغیرهای اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد. هدف این مطالعه بررسی اثر غیرخطی نرخ ارز حقیقی بر تراز تجاری (غیرنفتی) تحت شرایط بی‌ثباتی اقتصاد کلان ایران طی دوره ۱۳۵۲- 1396است. برای این منظور ابتدا شاخص ترکیبی بی‌ثباتی اقتصادی با استفاده از متغیرهای شاخص قیمت مصرف‌کننده، ذخایر ارزی، نرخ ارز، کسری بودجه و نرخ سود سپرده‌های بلندمدت محاسبه‌شده و سپس الگو پژوهش با استفاده از رهیافت مارکوف- سوئیچینگ برآورد شده است. نتایج حاکی از آن است که بی‌ثباتی اقتصاد کلان در ایران، قابل‌تفکیک به دو رژیم شامل بی‌ثباتی بالا (رژیم 1) و پایین (رژیم 2) است. اثر مستقیم نرخ ارز حقیقی بر تراز تجاری در هر دو رژیم مثبت و معنادار است. یعنی با افزایش نرخ ارز تراز تجاری در هر دو رژیم بهبود می‌یابد. اثر بی‌ثباتی اقتصاد کلان بر رابطه نرخ ارز با تراز تجاری در هر دو رژیم منفی و معنادار است. منفی بودن این ضریب در دو رژیم به این معنی است که بی‌ثباتی اقتصاد کلان موجب کاهش اثر نرخ ارز بر تراز تجاری ایران می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Exchange Rate on Iranian Trade Balance under Uncertainty

نویسندگان [English]

  • hana abolhasanbeigi 1
  • Abolghasem mahdavi 2
1 ECONOMIC
2 tehran
چکیده [English]

The main objective of this study is to investigate the non-linear impacts of macroeconomic instability on the relationship between exchange rate and trade balance of Iran. For this purpose, using annual time series over the period 1973 to 2017, computing the combined index of economic instability using variables such as consumer price index, foreign reserves, exchange rate, budget deficit and long run deposits rates.
After that the effect on the relationship between exchange rate and trade balance has been estimated applying Markov-Switching technique. The results indicate that Iranian macroeconomic instability is dividable into two regimes including high macroeconomic instability (regime 1) and low macroeconomic instability (regime 2). Increased exchange rate has induced the improvement of trade balance in both regimes. The effect of macroeconomic instability on exchange rate – trade balance relation, is negative and significant in two regimes. In two regimes macroeconomic instability deteriorates the effect of exchange rate on trade balance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • exchange rate
  • trade balance
  • macroeconomic instability
  • Markov-Switching model

مراجع

احسانی، محمدعلی؛ کشاورز، هادی و کشاورز، مسعود. (1396). «تأثیر سیاست‌های پولی و مالی بر نوسانات اشتغال با تأکید بر اشتغال بخش خصوصی»، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 7، شماره 26، 125-144.
بهمنی اسکویی، محسن. (1372). «اثرات کلان کاهش ارزش خارجی ریال ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی»، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی، 87-120.
پیرهادی تواندشتی، نرجس خاتون؛ دهقانی، علی و زندی، فاطمه. (1393). «اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت نرخ ارز بر تراز پرداخت‌ها»، پژوهشنامه اقتصاد و کسب‌وکار، دوره 5، شماره 8، 13-1.
دژپسند، فرهاد و گودرزی، حسین. (1388). «بررسی تأثیر کاهش ارزش پول بر تراز پرداخت‌های ایران (تحقق شرط مارشال لرنر در ایران)»، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 9، شماره 34، 42-15.
راسخی، سعید؛ منتظری، مجتبی و پاشازانوس، پگاه. (۱۳۹۳). «واکنش غیرخطی نامتقارن تراز تجاری به تغییرات نرخ ارز حقیقی: مطالعه موردی ایران»، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، دوره 2، شماره ۸، 62-41.
رجبیان، محمداعظم و سلیمی‌فر، مصطفی. (۱۳۹۴). «بررسی تأثیر نرخ ارز حقیقی بر تراز تجاری غیرنفتی ایران و مقایسه تجربه ایران و ترکیه»، فصلنامه راهبرد، دوره 24، شماره ۷۷، 294-275.
فعالجو، حمیدرضا و نظری سفیدان، رسول. (1397). «بررسی اثر غیرخطی نرخ ارز حقیقی بر تراز تجاری ایران: رویکرد رگرسیون انتقال ملایم»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 88، 268-245
فلاحی، فیروز و هاشمی، عبدالرحیم. (1393). «رابطه علّیت بین تولید ناخالص داخلی و مصرف انرژی در ایران با استفاده از الگو‌های مارکوف‌سوئیچینگ»، فصلنامهمطالعاتاقتصادانرژی، دوره 7، شماره 26، 152-131.
کیاحسینی، سیدضیالدین؛ هاشمی، مونا؛ حاتمی، امین و نظریان، رافیک. (1396). «نقش قاعده‌مندی سیاست‌های پولی بر رشد اقتصادی (ارزیابی قاعده مک کالم در ایران»، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 7، شماره 26، 113-124.
لطفعلی‌پور، محمد و بازرگان، بهاره. (1395). «بررسی آثار تغییرات نرخ ارز حقیقی مؤثر، صادرات و واردات بر تراز تجاری ایران»، پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، دوره 16، شماره 1، 94-73.
مهرآرا، محسن و عبدی، علیرضا. (۱۳۸۶). «عوامل تعیین‌کننده تراز تجاری در اقتصاد ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره 9، شماره 31، 26-1.
Arize, A.; Malindretos, J. & Emmanuel, I. (2017). “Do exchange rate changes improve the trade balance: An asymmetric nonlinear cointegration approach”. International Review of Economics and Finance, 49, 313-326.
Baek, J. (2014). “Exchange rate effects on Korea–U.S. bilateral trade: A new look”. Research in Economics, 68(3), 214-221.
Bahmani-Oskooee, M. & Aftab, M. (2018). “Asymmetric effects of exchange rate changes on the Malaysia-China commodity trade”. Economic Systems, 42, 470-486.
Bahmani-Oskooee, M. & Baek, J. (2016). “Do exchange rate changes have symmetric or asymmetric effects on the trade balance? Evidence from U.S.–Korea commodity trade”. Journal of Asian Economics, 45, 15-30.
Bahmani-Oskooeea, M. & Halicioglub, F. (2017). “Asymmetric effects of exchange rate changes on Turkish bilateral trade balances”. Economic Systems, 41(2), 279-296.
Bahmani-Oskoee, M. & Kantiapong, T. (2001). “Bilateral J-Curve between Thailand and Her Trading Partners”. Jurnal of Economic Development, 26(2), 107-117.
Cheng, K. M., Kim, H. & Thompson, H. (2013). “The real exchange rate and the balance of trade in US tourism”. International Review of Economics & Finance, 25, 122-128.
Deyak, T. A., Sawyer, C. W. & Sprinkle, R. L. (1990). “The effects of exchange rate changes on prices and quantities in US foreign trade”. International Trade Journal, 5, 77-92.
Fischer, S. (1993). “The Role of Macroeconomic Factors in Growth”. Journal of Monetary Economics, 32(3), 485-512.
Franses, P. H. & Van Dijk, D. (2000). “Non-linear time series models in empirical finance”. Cambridge University Press.1-296.
Gagnon, J. K. M. (1990). “Pricing to market in international trade: evidence from panel data on automobiles and total merchandise”. International Finance Discussion Papers. Board of Governors of the Federal Reserve System, 389, 1-75.
Jaramillo, L. & Sancak, C. (2007). “Growth in the Dominican Republic and Haiti: Why Has the Grass Been Greener on One Side of Hispaniola?”. IMF Working Paper.
Hamilton, J. D. (1989). “A New Approach to the Economic Analysis of Nonstationary Time Series and the Business Cycle”. Econometrica, 57, 357-384.
Hall, S., Hondroyiannis, G., Swamy, P. A., Tavlas, G. & Ulan, M. (2010). “Exchange-rate volatility and export performance: Do emerging market economies resemble industrial countries or other developing countries?”. Economic Modelling, 27(6), 1514-1521.
Hemphil, W. (1974). “The Effect of Foreign Exchange Receipts on Import of Less Developed Countries”. Staff Papars, 11(3), 637-677.
Hooper, P. & Mann, C. L. (1989). “Exchange rate pass-through in the 1980s: the case of US imports of manufactures”. Brookings Papers on Economic Activity, 1, 297–337.
Hsing, Y. (2010). “Test of the Marshall–Lerner Condition for Eight Selected Asian Countries and Policy Implications”. Global Economic Review: Perspectives on East Asian Economies and Industries, 39(1), 91-98.
Kalyoncu, H., Ozturk, I., Artan, S. & Kalyoncu, S. (2009). “Devaluation and Trade Balance in Latin American Countries”. Zbornik radova Ekonomskog fakulteta u Rijeci, 27(1), 115-128.
Khan, M. (1974). “Import and Export Demand in Developing Countries”. IMF Staff Papars, 21(3), 678-693.
Koch, P. D. & Rosenswieg, J. A. (1990). “The dynamic relationship between the dollar and composition of US trade”. Journal of Business & Economic, 8(3), 355-364.
Mann, C. L. (1986). “Prices, profit margins, and exchange rates”.  Federal Reserve Bulletin., 72, 366-379.
Moffett, M. H. (1989). “The J-curve revisited: an empirical examination for the US”. Journal of International Money and Finance, 8(3), 425-444.
Murray, T. & Ginman, P. (1976). “An empirical examination of the traditional aggregate import demand model”. The Review of Economics and Statistics. 58(1), 75-80.
Narayan, P. (2004).” New Zealand’s Trade Balance: Evidence of the J-Curve and Granger Causality”. Applied Economics Letters, 11(6), 351-354.
Nogueira, R. P. & León-Ledesma, M. A. (2011). “Does exchange rate pass-through respond to measures of macroeconomic instability?”. Journal of Applied Economics, 14(1), 167-180.
Reis Gomes, F. A. & Senne Paz, L. (2005). “Can Real Exchange Rate Devaluation Improve the Trade Balance? The 1990_1998 Brazilian case”. Applied Economics Letters, 12(9), 525-528.
Rose, A. K. (1990). “Exchange Rates and the Trade Balance: Some Evidence from Developing Countries”. Economics Letters, 34(3), 271-275.
Rose, A. K. (1991). “The Role of Exchange Rates in a Popular Model of International Trade: Does the Marshall Lerner’s Condition Hold?”. Journal of International Economics, 30(3_4), 301-316.
Vural, T. (2016). “Effect of Real Exchange Rate on Trade Balance: Commodity Level Evidence from Turkish Bilateral Trade Data”. Procedia Economics and Finance, 38, 499-507.
Wang, C. H., Lin, C. H. A. & Yang, C. H. (2012). “Short-run and long-run effects of exchange rate change on trade balance: Evidence from China and its trading partners”. Japan and the World Economy, 24(4), 266-273.
Wang, K. L. & Barret, C. B. (2007). “A New Look at the Trade Volume Effects of Real Exchange Rate Risk”. Journal of Agricultural and Resource Economics, 32(2), 225-255.
Xing, Y. (2012). “Processing trade, exchange rates and China's bilateral trade balances”. Journal of Asian Economics, 23(5), 540-547.
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 8، شماره 32
بهمن 1398
صفحه 1-17

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار