اثرات تحقیق و توسعه داخلی و واردات فناوری بر صادرات صنعت مواد غذایی و آشامیدنی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی دانشگاه تبریز و مدرس مرکز آموزش علمی کاربردی بوکان

چکیده

برای دستیابی به توسعه اقتصادی و تداوم آن باید توسعه فناوری در بخش صنعت مورد توجه قرار گیرد. توسعه فناوری نیز به­نوبه خود از سرمایه­گذاری در تحقیق و توسعه داخلی و خرید فناوری خارجی (کالاهای سرمایه­ای و واسطه­ای خارجی) متأثر می­شود. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تأثیر تحقیق و توسعه داخلی و واردات فناوری بر صادرات 23 زیرگروه صنعتی مواد غذایی و آشامیدنی در سطح کدهای چهار رقمی با استفاده از داده­های تابلویی طی دوره 1379-1386 است. نتایج برآورد مـدل به­روش اثرات تصادفی نشان می­دهد که تحقیق و توسعه داخلی و واردات فناوری تأثیر مثبت و معنی­داری بر صادرات صنعت مواد غذایی و آشامیدنی اقتصاد ایران داشته است. همچنین متغیرهای دانش­آموختگان آموزش عالی، تولید صنعتی و نرخ ارز واقعی دارای تأثیر مثبت و معنی­دار و متغیرهای تقاضای داخلی و شاخص قیمت کالاهای صادراتی نیز دارای تأثیر منفی و معنی­دار بر صادرات صنعت مواد غذایی و آشامیدنی بوده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effects of Internal R&D and Technology Import on the Export of Food and Drink Materials in Iran

نویسنده [English]

  • Hassan abdi 2
چکیده [English]

With regard to the significance and high proportion of food and the drink materials' export in industrials' export basket and their impact on balanced economic growth in Iran, it is essential that effective factors on the export of such products be investigated. The main purpose of this study is to investigate the effects of technology import and internal R&D on the export of food and drink materials industries in Iran, using a panel data over the period 2000-2007. The empirical results show that R&D, technology import, human capital, manufacturing product and real exchange rate have positive and significant effects on the export of food and drink materials. In addition, the domestic demand of manufacturing goods and price index of export goods have negative and significant impact on the export of these products. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • R&D
  • Technology Import
  • Export of Food and Drink Industry
  • Panel Data

مراجع

ابونوری، عباسعلی (1381)، اقتصاد خرد، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، جلد اول، چاپ اول، تهران.
پورعبادالهان، محسن؛ اصغر پور، حسین؛ فلاحی، فیروز و عبدی، حسن (1388)؛ نقش سرمایه انسانی در صادرات زیربخش­های صنعتی محصولات شیمیایی و فلزات اساسی ایران، مجله سیاست­گذاری اقتصادی، سال اول، شماره 2: 99-122.
پورعبادالهان، محسن؛ اصغرپور، حسین؛ فلاحی، فیروز و عبدی، حسن (1390)؛ اثر انباشت سرمایه انسانی روی صادرات صنعتی استان­های کشور، سیاست­های اقتصادی (نامه مفید)، سال هفتم، شماره 2: 111-130.
پورعبادالهان، محسن؛ اصغر پور، حسین؛ فلاحی، فیروز و عبدی، حسن (1391)؛ اثر سرمایه انسانی بر صادرات کالاهای صنعتی در ایران، مجله اقتصاد پولی، مالی (دانش و توسعه سابق)، سال نوزدهم، شماره 3: 189-216.
سوری، علی و مهرگان، نادر (1386)؛ نقش سرمایه اجتماعی در تشکیل سرمایه انسانی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 42: 207-219.
شاه­آبادی، ابوافضل و رحمانی، امید (1387)؛ نقش انباشت تحقیق و توسعه داخلی و خارجی بر رشد بهره­وری کل عوامل تولید بخش صنعت، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره 14: 18-38.
شاه­آبادی، ابوالفضل و امیری، مصطفی (1393)؛ تأثیر انباشت تحقیق و توسعه داخلی و سرریز تحقیق و توسعه خارجی بر رشد بهره­وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، شماره 9: 93-114.
شاکری، عباس (1389)؛ نظریه­ها و سیاست­های اقتصاد کلان، انتشارات پارس نویسا، جلد اول، چاپ دوم، تهران.
شاکری، عباس (1383)؛ عوامل تعیین­کننده صادرات غیرنفتی ایران، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، شماره 21: 23-50.
طیبی، سیدکمیل و اربابیان، شیرین (1382)؛ اثر بلندمدت و کوتاه­مدت آموزش عالی بر عرضه صادرات صنعتی ایران، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، شماره 16: 1-22.
طیبی، سید کمیل و مصری­نژاد، شیرین (1381)، بررسی رابطه تعاملی کوتاه­مدت و بلندمدت تورم و عرضه صادرات غیرنفتی در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 61: 1-22.
طیبی، کمیل و توکلی، اکبر (1379)؛ یک چارچوب تحلیلی از تعامل بین واردات واسطه­ای–سرمایه­ای و صادرات غیرنفتی در بخش صنعتی اقتصاد ایران (1376-1340)، پژوهشنامه بازرگانی، فصلنامه 15، ج4: 1-24.
غنی­نژاد، موسی (1389)، تجدد طلبی و توسعه در ایران معاصر، نشر مرکز، چاپ چهارم، تهران.
فتحی، یحیی (1381)؛ تجزیه و تحلیل مزیت نسبی صادراتی گروه­های مختلف صنایع غذایی ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دهم،  شماره 38:  129-152.
کازرونی، علیرضا و فشاری، مجید (1387)؛ تأثیر شاخص­های رقابتی قیمتی و غیرقیمتی بر صادرات زیربخش­های صنعتی ایران (1382-1377)، فصلنامه بررسی‌های اقتصادی، دوره پنجم، شماره 1: 27-46.
متفکرآزاد، محمدعلی؛ رنج­پور، رضا؛ صادقی، کمال و رهنمای قراملکی، غلامحسین (1390)؛ بررسی نقش مخارج R&D داخلی و واردات تکنولوژی بر ارزش افزوده در صنایع متوسط و بزرگ ایران، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال شانزدهم، شماره 48: 165-192.
مرکز آمار ایران (1385-1379)، نتایج آمارگیری از کارگاه­های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر، سایت مرکز آمار ایران.
نیکواقبال، علی­اکبر و ولی­بیگی، حسن (1386)؛ رقابت­پذیری صنایع ایران در روند الحاق  به سازمان تجارت جهانی، تحقیقات اقتصادی، شماره 79: 193-211.
نوفرستی، محمد و عرب­مازار، عباس (1373)؛ یک الگوی اقتصادسنجی کلان برای اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، شماره 1.
Alvarez, R. (2002); Determinants of Firm Export Performance in Less Developed Country, Estudies de Economia, vol. 29, pp. 53-78.
Andersson, A. E, Johansson, B. (1984); Knowledge Intensity and Product Cycles in Metropolitan Regions, IIASA WP, pp. 13-84.
Andersson, A. E & Johansson, B. (1998); Knowledge and Networks in a Dynamic Economy, Springer Verlag, Berlin.
Andersson, M. and Ejermo, O. (2006), Technology and Trade-an analysis of technology specialization and export flows, CIRCLE LUND Paper, no. 5.
Atkeson, A., Burstein, A. T.  (2010); Innovation, Firm Dynamics, and International Trade, Journal of Political Economy, vol. 118, no. 3, pp. 433-448.
Awokuse, T. O. (2007); "Causality between Exports, Imports, and Economic Growth: Evidence from Transition  Economies", Economic Letters, vol. 94, no. 3, pp. 389-395. 
Baltagi, B. (2005); Econometrics Analysis of Panel Data, Third Edition, John Wily  and sons Ltd, USA.
Bleany, M, Wakelin, K. (1999); Sectoral and Firm-Specific Determinants of Export Performance: Evidence from the United Kingdom, Centre for Research on Globalization and Labor Markets Research Paper, 99/12.
Bustos, P. (2011); Trade Liberalization, Exports, and Technology Upgrading: Evidence on the Impact of Mercosur on Argentinean Firms, American Economic Review, vol. 101, no. 1, pp. 304-340.
Cohen, W. M., Levinthal, D. A.  (1989); Innovation and Learning: The Two Faces of R&D, Economic Journal, 99(397): 569-596.
Costantini, J., Melitz, M. (2007); The Organization of Firms in a Global Economy, Harvard University Press., chapter The Dynamics of Firm-Level Adjustment to Trade Liberalization.
Dipietro, W., Anoruo, E. (2005); Creativity, Innovation, and Export Performance, Journal of Policy Modeling, no. 28, pp. 133-139.
Egert, B., Morales, A. (2005); Exchange Rate Regimes, Foreign Exchange Rate Volatility and Export Performance in Central and Eastern Europe: Just another Blur Project? BOFIT Discussion Papers, pp. 1-37.
Fagerberg, J. (1996); "Technology and Competiveness", Oxford Review of Economic Policy, vol. 12, pp. 39-51.
Gerdne, Therese (2005); The Importance of Human Capital in Export Performance, Jonkoping International Business School, Jonkoping University.
Hall, J., Scobie, G. M.  (2006); The Role of R&D in Productivity Growth: The Case of Agriculture in New Zealand: 1927 to 2001, New Zealand Treasury Working Paper, no. 06/01.
Harris, R., Li, Q. C.  (2009); Exporting, R&D, And Absorptive Capacity in UK Establishments, Oxford Economic Papers, vol. 61, no. 1, pp. 74-103.
Hasan, R. (2000); The Impact of Imported and Domestic Technologies Productivity: Evidence from Indian Manufacturing Firms, East-West Center Working Papers, no. 6. (http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/ECONwp006.pdf).
Hasan, R. (2002); The Impact of Imported and Domestic Technologies on the Productivity of Firms: Panel Data Evidence from Indian Manufacturing Firms, Journal of Development Economics, vol. 69, pp. 23-49.
Khan, M. S., Knight., M. D.  (1988); Import Compression and Export Performance in Developing Countries, Review of Economics and Statistics, vol. 70, pp. 315-321.
Lefebvre, E., Lefebvre, L. A.  (2001); "Innovative Capabilities as Determinants of Export Performance and Behavior: Alongitudinal Study of Manufacturing SMEs" in Innovation and Firm Performance: Econometric Explorations of Survey Data, Palgrave (MacMillan Press), London et Basingstoke.
Lileeva, A., Trefler, D. (2010); Improved Access to Foreign Markets Raises Plant-Level Productivity for Some Plants, Quarterly Journal of Economics, vol. 125, no. 3, pp. 1051-1099.
Lutz. J. M., Green, R. T. (1983); The Product Life Cycle and Export Position of the United States, Journal of International Business Studies, vol. 14, no. 3, pp. 77-93.
Madsen, J. B. (2007), Innovations and Manufacturing Export Performance in the OECD Countries, Oxford Economic Papers. vol. 60, pp. 143-167.
Montobbio, F., Rampa, F. (2005); "The Impact of Technology and Structural Change in Export Performance in Developing Countries", World Development, vol. 33, no. 4, pp. 527-547.
Ping, L., Qingchang, Zh. (2008); The effects of technological spillover through FDI and import trade on China’s innovation, School of Economy of Shandong University of Technology, www.seiofbluemountain.com/search/detail.php?id=3948.
Reyes, P.M., Osborn, D.R., Sensier, M. (2004); Modeling Real Exchange Rate Effects on Output Performance in Latin America, Center for Growth & Business Cycle Research, The University of Manchester, no. 035, pp. 1-49.
Shahabadi, A., Rahimi, M., Sheykhaghaee, Sh. (2011); The Role of Technology Diffusion on Industrial Export: Empirical Analysis of Iranian Economy, Electronic copy available at: http://ssrn.com/abstract=1977841.
Svensson, R. (2008); Growth through Research and Development-What Does the Research Literature Say?, VINNOVA-Swedish Governmental Agency for Innovation Systems, (http://www.vinnova.se/upload/EPiStorePDF/vr-08-19.pdf).
Tariq Majeed, M., Ahmad, E. (2006); Determinants of Export in Developing Countries. The Pakistan Review, vol. 45, no. 4, pp. 1265-1276.
Van Dijk, M. (2002); The Determinants of Export Performance in Developing Countries: The Case of Indonesian Manufacturing, Eindhoven Centre for Innovation Studies Working Paper, 02/01.
Vogiatzoglou, K. (2009); Determinants of Export Specialization in ICT Products: A Cross Analysis, International Network for Economic Research Working Paper, 2009.3.
Wignaraja, G., Ikiara, G. (1999); Adjustment, Technological Capabilities and Entreprise Dynamics in Kenya, in S Lall (ed), The Technological Response to Import Liberalization in Subsahran Africa, London Macmillan Press Ltd, pp. 57-111.
Wignaraja, G. (2002); Firm Size, Technological Capabilities and Market-oriented Policies in Mauritius, Oxford Development Studies, vol. 30, no. 1.
Zachariadis, M. (2002); “R&D, Innovation and Technological progress: A test of the Schumpeterian frame work without scale effects”, Canadian Economics Association, vol. 36, no. 3, pp. 566-586.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار