بررسی نقش دولت در کاهش تأخیر پروژه‌های عمرانی در چارچوب مدل‌های مشارکت عمومی-خصوصی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری اقتصاد سلامت دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

4 استاد گروه اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

پروژه‌های عمرانی بخش عمومی با تأخیرهای زیادی به اتمام می­رسند و درعین‌حال تعداد زیادی طرح نیمه‌تمام در کشور وجود دارد. یکی از راه‌های غلبه بر این موضوع استفاده از مدل‌های مشارکت عمومی-خصوصی است که در برنامه ششم توسعه در ایران موردتوجه قرار گرفته است. اما موفقیت این مدل‌ها نیازمند ایفای صحیح نقش دولت است. در این مقاله، در قالب یک الگوی نظری و تحلیلی، ریسک‌های ناشی از عدم‌تخصیص اعتبارات عمرانی بر تأخیر طرح‌های زیرساختی بررسی شده است. نتیجه مطالعه این است که در مدل‌های مشارکت عمومی-خصوصی، لازم است سرمایه­گذاری به‌صورت کامل توسط بخش غیردولتی صورت گیرد. آورده بخش دولتی صرفاً منوط به شروع دوره باشد که می­تواند در قالب تأمین زمین و یا واگذاری طرح‌های نیمه‌تمام و یا موارد مشابه باشد و منوط به تخصیص­های سنواتی عمرانی نباشد. در این حالت برای دولت بهینه است که به‌جای این‌که به‌طور مشارکت مستقیم در سال‌های ساخت پروژه سرمایه­گذاری و هزینه کند، از طریق دستمزد، خرید خدمات و هزینه­هایی که از طریق بودجه جاری در سال‌های بعد مشارکت خواهد کرد، در سرمایه­گذاری مشارکت داشته باشد و به‌جای سرمایه­گذاری در زیرساخت­ها، به‌عنوان خریدار خدمت عمل کند. بدین ترتیب بودجه و اعتبار موردنیاز از بخش عمرانی (تملک دارایی­های سرمایه­ای) به بخش جاری بودجه (هزینه­ای) منتقل می­­شود. همچنین، هزینه فرصت تأخیر در بهره‌برداری از طرح‌های زیرساختی محاسبه شده است. این چارچوب محاسباتی می­تواند به‌عنوان یکی از معیارهای واگذاری و قیمت­گذاری طرح‌های دولتی در قالب مدل مشارکت عمومی-خصوصی مدّنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Role of Government in Reducing Delays in Development projects within Public-Private Partnership Models in Iran

نویسندگان [English]

  • Hossein sadeghi saghdel 1
  • mahdi nosrati 2
  • lotfali agheli 3
  • ghahreman abdoli 4
چکیده [English]

Public sector development projects are being completed with many delays, and there are still many uncompleted projects in the country. One of the ways to overcome this issue is to use public-private partnership models that have been considered in the Sixth Development Plan in Iran. However, the success of these models requires playing role by government properly. In this paper, in the form of a theoretical and analytical model, the risks arising from the non-allocation of capital credits to the lagged infrastructure projects are investigated. The result of the study is that in public-private partnership models, it is necessary to invest fully in the non-governmental sector. Public sector is merely subject to the commencement of the period, which may be in the form of land acquisition or subdivision or similar projects, and not subject to annual construction allocations. In this case, it is optimal for the government to invest and spend, rather than directly participate in the project's construction years, through wages, services and expenses by contributing through the annual budgets. In this way, government participates in the investment and acts as a service buyer instead of investing directly in infrastructure. As a result, the required credits are transferred from the development budget (acquisition of capital assets) to the current budget (expenditure). In addition, the opportunity cost of delays in the exploitation of infrastructure plans has been calculated. This computational framework can be considered as one of the criteria for the allocation and pricing of government projects in the form of public-private partnership models.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public-Private Partnerships
  • Investment
  • Social Infrastructure
  • Government

مراجع

ابوحمزه، داریوش و زمانی، رضا. (1395). «مبانی نظری ناکارآمدی و هزینه های مازاد طرح‌های عمرانی و سازوکاری برای افزایش کیفیت اجرا در ایران»، مجلس و راهبرد، دوره 23، شماره 88، 106-69.
اسدزاده، احمد؛ پناهی، حسین و پورپرتوی، میرطاهر. (1391). «مشارکت بخش دولتی و خصوصی در احداث انبار نفت: مطالعه موردی احداث انبار نفت در نکا». مجموعه مقالات همایش ملی مشارکت عمومی-خصوصی در توسعه زیرساخت، تهران: انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، چاپ دوم.
امیری، حسین و صمدیان، فرزانه. (1396). «تأثیر ادوار سیاسی بر طرح‌های عمرانی: مطالعه موردی استان‌های ایران»، تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 8(30)، 42-7.
اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران. (1395). ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻃﺮحﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧﯽ، کمیسیون اﺣﺪاث و ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ. اﻧﺘﺸﺎرات دﺑﯿﺮﺧﺎﻧﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻫﺎی ﺗﺨﺼﺼﯽ اﺗﺎق اﯾﺮان، شماره گزارش 029556.
باقری، محمود. (1391). «ساختار حقوقی مطلوب برای تأمین مالی زیرساخت­ها»، مجموعه مقالات همایش ملی مشارکت عمومی-خصوصی در توسعه زیرساخت. تهران: انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، چاپ دوم.
بانک مرکزی ایران. «گزیده آمارهای اقتصادی: بخش مالی و بودجه»، سال‌های مختلف.
توکلی، احمد. (1386). «با طرح‌های ناتمام عمرانی چه کنیم؟»، پژوهشنامه اقتصادی، 7(3)، 42-15.
حیدری، کیومرث. (1391). بررسی مشارکت عمومی-خصوصی در صنعت آب و برق، مجموعه مقالات همایش ملی مشارکت عمومی-خصوصی در توسعه زیرساخت. تهران: انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، چاپ دوم.
سازمان برنامه و بودجه(1392). «گزارش نظارت پروژه‌های ملی عمرانی: 1391-1388. مندرج در :https://www.mporg.ir
سبحانی، حسن و بیگدلی، وحید. (1391). «تبیین رابطه اسراف و انتخاب طرح‌های عمرانی با رویکرد انتخاب عمومی»، مجلس و راهبرد، 19(71)، 180-149.
عاقلی، لطفعلی؛ صادقی، حسین و نظری قوجق گل، جمال. (1394). «مدل سازی روابط دولت و پیمانکار در شرایط کمبود اعتبارات عمرانی با استفاده از نظریة بازی‌ها (مطالعه موردی: پروژه‌های انرژی)»، تحقیقات اقتصادی، 50(3)، 684-659.
عبدی، صادق. (1391). مقایسهتطبیقیروش‌هایقراردادیتأمینمالیپروژه‌هایزیربناییباتأکیدیبر قراردادهایمشارکتبخشدولتی-خصوصی. مجموعه مقالات همایش ملی مشارکت عمومی-خصوصی در توسعه زیرساخت. تهران: انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، چاپ دوم.
کشفی، سیدحمیدرضا؛ امیرحسین رقیمی؛ کامران اسماعیلی و مرتضی برفی (۱۳۹۰). تأمین مالی پروژه های آب و فاضلاب با استفاده از تسهیلات بانک توسعه اسلامی (IDB). سومین همایش ملی ارتقای توان داخلی با رویکرد رفع موانع تولید در شرایط تحریم، تهران، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، مندرج در: https://www.civilica.com
مپنا (1386). نیروگاه جنوب اصفهان: اولین نیروگاه خصوصی ایران براساس روش B.O.T، به سفارش شرکت نیروگاه جنوب اصفهان.
مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. (1393). گزارش ارزیابی طرح‌های عمرانی.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1394). بررسی لایحه بودجه 1395: طرح تملک دارایی­های سرمایه­ای
Alfen, H. W., Kalidindi, S. N., Ogunlana, S., Wang, S., Abednego, M. P., Frank-Jungbecker, A., Jan, Y.C.A., Ke, Y., Liu, Y., Singh, L. and Zhao, G. (2009). Public-private partnership in infrastructure development case studies from Asia and Europe. Weimar: Verlag der Bauhaus-Universität.
Andersen, A. (2000). Value for money drivers in the private finance initiative. Arthur Andersen and Company.
Baldwin, J. R. and Dixon, J. (2008). Infrastructure Capital: What is It, where is It, how Much of it is There?. Statistics Canada.
Barr, D.A. (2007). “Ethics in public health research: a research protocol to evaluate the effectiveness of public-private partnerships as a means to improve health and welfare systems worldwide”. American Journal of Public Health, 97(1), 19-25.
Bennett, J., and Iossa, E. (2006). “Building and managing facilities for public services”. Journal of Public Economics, 90, 2143-2160.
Delmon, J. (2017). Public-private partnership projects in infrastructure: an essential guide for policy makers. Cambridge University Press.
Engel, E., Fischer, R. and Galetovic, A. (2008). The basic public finance of public-private partnerships. Cowles foundation discussion paper no. 1618.
Engel, E. M., Fischer, R. D., and Galetovic, A. (2010). “The economics of infrastructure finance: Public-private partnerships versus public provision”, EIB papers, 15(1), 40-69.
Engel, E., Fischer, R., & Galetovic, A. (2014). “Finance and public-private partnerships”. Financial flows and infrastructure financing, 193-223.
EPEC (European PPP Expertise Center). (2011). The Non-Financial Benefits of PPPs: A Review of Concepts and Methodology. Available from: https://www.eib.org/attachments/epec.
Foster infrastructure. (2012). Best Practice in Design of Public Private Partnerships (PPPs) for Social Infrastructure, particularly in Health Care and Education. www.fosterinfrastructure.com
Gatti, S. (2012). Project finance in theory and practice: designing, structuring, and financing private and public projects. Academic Press.
Guasch, J. L., Laffont, J. J., and Straub, S. (2003). Renegotiation of Concession Contracts in Latin America. World Bank Working Paper No. 3011.
Guasch, J. L. (2004). Granting and Renegotiating Infrastructure Concessions: Doing it Right. World Bank Institute Development Studies. The World Bank.
Habets, J. (2010). Incomplete Contracts and Public-Private-Partnerships. Erasmus University, Rotterdam.
Hammami, M., Ruhashyankiko J. F., and Yehoue, E. B. (2006). Determinants of public-private partnerships in infrastructure. Working Paper No 06/99, International Monetary Fund.
HM Treasury. (2006). “Value for Money Assessment Guidance”. In: www.hm-treasury.gov.uk/ppp_vfm_index.htm
Iossa, E. and Martimort, D. (2008). “The Simple Microeconomics of Public-Private Partnerships”, CEIS Working Paper
Iossa, E. and Martimort, D. (2015). “The simple microeconomics of public‐private partnerships”. Journal of Public Economic Theory, 17(1), 4-48.
Iossa, E., Spagnolo, G. and Vellez, M. (2007). Contract Design in Public-Private Partnerships, Report for the World Bank
Lopez, H. (2008). The Social Discount Rate: Estimates for Nine Latin American Countries. Policy Research Working Paper No. 4639, The World Bank.
Martimort, D. and Pouyet, J. (2006). Build It or Not: Normative and Positive Theories of Private-Public Partnerships. Mimeo IDEI.
Australia, I. (2008). “National PPP guidelines volume 4: Public sector comparator guidance”. http://www.infrastructureaustralia.gov.au/public_j>rivate/ppp_policy_guidelines.Aspx
Yescombe, E.R. (2009). Public Private Partnership: principle of policy and finance. Elsevier.
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 8، شماره 31
آبان 1398
صفحه 175-199

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار