عوامل تعیین‌کننده نرخ ارز در ایران با تأکید بر نقش تحریم‌های اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تهران

چکیده

هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی عوامل تعیین‌کننده نرخ ارز در ایران می­باشد. برای این منظور ابتدا از میان عوامل احتمالی که می­توانند نرخ ارز را تحت تأثیر قرار دهند، با استفاده از روش Stepwise Least Square، برای دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۵۷ شناسایی شده­اند. سپس جهت تخمین روابط بلندمدت بین متغیرها از الگوی خودرگرسیون با وقفه توزیعی(ARDL)، استفاده شده و روابط کوتاه‌مدت با استفاده مکانیزم تصحیح خطای برداری(ECM) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. نتایج مؤید این است که در بازه زمانی مورد مطالعه در بلندمدت، نرخ ارز اسمی با رشد مخارج دولت، درآمدهای نفتی و خالص صادرات رابطه عکس دارد و با نرخ بهره بانکی، تولید ناخالص داخلی، اختلاف تورم داخل با خارج و نیز کسری بودجه دولت رابطه مثبت دارد. همچنین نتایج نشان می­دهد در بازه زمانی مورد مطالعه اعمال تحریم‌های اقتصادی در سال ۱۳۹0، اثر تعیین‌کننده در افزایش نرخ ارز داشته است. به بیان دیگر، تحریم­ها در آن دوره، اثر تعیین‌کننده و اصلی در تغییرات نرخ ارز کشور داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determinant Factors of Exchange Rate in Iran with Focus on Economic Sanctions

نویسندگان [English]

  • sajjad Barkhordari 1
  • Hosein Jalili 2
1 Assistant Professor
2 MA - Economics
چکیده [English]

The main purpose of this paper is description of determinant factors of exchange rate in Iran. We used Stepwise Lease Square to know possible factors that affect exchange rate in the period of 1357-1396. Then, we used econometric methods to estimate long-run relationships among variables. The results verify in the long-run, the relationship among nominal exchange rate and government expenditure, oil revenues and net export is negative and significant, while interest rate, GDP, difference in domestic and foreign inflation, and budget deficit have positive and significant effect on nominal exchange rate. In addition, the economic sanctions in 1391 have notable effect on nominal exchange.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Exchange rate
  • Oil revenue
  • Interest rate
  • Budget deficit

مراجع

آقایی، کیومرث؛ جباری، امیر و کریمی، محمد (۱۳۸۷). «بررسی منابع نوسانات کلان اقتصادی ایران با تأکید بر نرخ واقعی ارز طی سال‌های ۱۳۴۹-۱۳۸۴»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 8(2)، 41-61.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. «گزارش اقتصادی و ترازنامه»، سال‌های مختلف.
ترکی، لیلا؛ نوشادی، احسان و رضایی، احمدعلی (1395). «بررسی تأثیر شاخص قیمت سهام بر نرخ ارز در بازارهای کشورهای منتخب عضو گروه D8: رهیافت رگرسیون کوانتیل»، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، 13(2)، 1-19.
حسین­زاده یوسف‌آباد، مجتبی و حقیقت، علی (1392). «اثر سیاست پولی بر نرخ ارز در ایران با استفاده از الگوی خودهمبسته با وقفه توزیع شده»، فصلنامه علوم اقتصادی، 25(7)، 123-146.
حلافی، حمید رضا، اقبالی، علی رضا و گسکری، ریحانه (1383) «انحراف نرخ ارز واقعی و رشد اقتصادی در اقتصاد ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 4، شماره 3، 167-188.
رضازاده، علی (1395). «بررسی تأثیر شوک­های نفتی بر نرخ ارز در ایران: رهیافت غیرخطی مارکوف-سوئیچینگ»، پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 24(79)، 123-144.
شریف آزاده، محمدرضا و حقیقت، علی (1384). «عوامل موثر بر نرخ ارز در ایران»، اقتصاد و مدیریتی، شماره 66، 31-45.
طهماسبی، بهمن؛ جعفری­صمیمی، احمد و امیری، حنیفه (1391). «تأثیر کسری بودجه بر نرخ ارز حقیقی در اقتصاد ایران»، دانش حسابرسی، 12(49)، 20-35.
طیبی، کمیل و اسماعیلی رزی، حسین (1391). «تأثیر بهره­وری بخشی بر نرخ واقعی مؤثر ارز در اقتصاد ایران (آزمون اثر بالاسا- ساموئلسون)»، تحقیقات اقتصادی، 47(99)، 41-60.
کازرونی، علی­رضا، فشاری، مجید و ممی­پور، سیاب (1388). «اثر درجه بازبودن تجارت بر بی­ثباتی نرخ واقعی ارز (مطالعه موردی کشورهای منتخب منطقه MENA)»، فصلنامه سیاست­گذاری اقتصادی، 2(1)، 185-216.
گرجی، ابراهیم و ناصر خیابانی (1381). یکسان‌سازی نرخ ارز و اثر آن بر متغیرهای کلان اقتصادی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تهران.
مرکز آمار ایران. سالنامه‌های آماری کشور، سال‌های مختلف.
منافی انور، وحید؛ خدادادکاشی، فرهاد؛ بیابانی، جهانگیر و پاسبان، فاطمه (1394). «عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ ارز واقعی و تأثیر آن بر شاخص رقابت­پذیری در اقتصاد ایران»، اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، 9(32)، 1-23.
همتی، عبدالناصر و مباشرپور، علیرضا (۱۳۹۰)، «منابع نوسان‌های نرخ‌های اسمی و حقیقی ارز در یک اقتصاد متکی به نفت: مورد ایران»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، شماره ۲۸، 135-151.
Arize, A. (1998). “The Effects of exchange rate volatility on U.S. imports”, International Economic Journal, 12(3), 31-40.
Aron J., Elbadawi I. & Kahn B.( 1997) “Determinants of Real Exchange Rate in South Africa, Centre for Studies of African Economies, University of Oxford, Working Paper Series WPS/97-16.
Ben, O., Gobna, O. and Abu, N. (2010) “Determinants of exchange rate in Nigeria, 1970-2007: An empirical analysis”, Indian Journal of Economics and Business, 9(1), 175-187.
Benazic, M. and Kersan-Skabic, I. (2016). “The determinants of exchange rate in Croatia”, Eastern Journal of European Studies, 7(1), 125-152.
Butuzov, D. (2016). Impact of the EU and US sanctions on the foreign exchange rate of Russia (Doctoral dissertation, Instituto Superior de Economia e Gestão).
Edwards, S., Van, W. (1989), “Tariffs The Real Exchange Rate and the Terms of Trade”, Oxford Economic Paper, 39(3), 456-464. 
Frankel, J. (2007). “On the Rand: Determinants of the South African exchange rate”, South African Journal of Economics, 75(3), 425-441.
Gartner, M. (1993). Macroeconomics Under Flexible Exchange Rates, LSE Handbooks in economics Series, Harvester Wheatsheaf, New York.
Ghorbani Dastgerdi, H., Yusof, Z. B., Shahbaz, M. (2018). “Nexus between economic sanctions and inflation: a case study in Iran”. Applied Economics, 1-19.
Humphrey, N., T. (1977). “A Monetarist Model of Exchange Rate Determination”, FRB Richmond Economic Review, 63(1), 3-9
Ibrahim, M. I. and Nageye, A. I. (2017). “Determinants of exchange rates in Somalia”, Asian Journal of Economic Modeling, 5(3), 233-244.
Kakkar, V., Yan, I. (2014). “Dt6erminants of real exchange rates: An empirical investigation”, Discussion Paper, No. 1/2014.
Reza, S. A., Afshan, S. (2017). “Determinants of exchange rate in Pakistan: Revisited with structural break testing”, Global Business Review, May 9.
Suthar, M. H. (2008). Determinants of Exchange Rate in India (April 21, 2008). Available at SSRN:  https:// ssrn.com/ abstract=1165602  or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1165602.
Tyll, L., Pernica, K., Arltova, M. (2018). “The impact of economic sanctions on Russian economy and the RUB/USD exchange rate”. Journal of International Studies, 11(1), 21-33.
Yu, H. (2006). “Determinants of exchange rate fluctuations for Venezuela: Application of an extended Mundell- Fleming model”, Applied Econometrics and International Development, 6, 139-147.
 
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران
دوره 7، شماره 28
دی 1397
صفحه 35-58

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار