سنجش عملکرد زیست‌محیطی شرکت‌های برق منطقه‌ای ایران (در چارچوب مرز مقارن و متوالی مازاد مبنا و تابع فاصله جهت‌دار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته مهندسی سیستم‌های اقتصادی – اجتماعی، دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی

2 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه خوارزمی

چکیده

بسیاری از کشورها در تلاش برای کاهش مصرف انرژی و انتشار آلاینده C  از طریق افزایش کارایی و بهره‌وری صنایع موجود هستند لذا مطالعه عملکرد زیست­محیطی صنایع تحت عنوان کارایی زیست­محیطی از موضوعات پرکاربرد و جذاب در مباحث اقتصاد محیط­زیست و انرژی محسوب می‌شود. در این تحقیق با استفاده از دو الگوی رهیافت تحلیل پوششی داده­ها (مازاد مبنا و تابع فاصله جهت­دار) به ارزیابی کارایی زیست‌محیطی شرکت­های برق منطقه­ای کشور در بازه‌ی زمانی 1383-1393 پرداخته شده است. نتایج نشان می­دهد شرکت­های برق منطقه­ای اصفهان، کرمان و گیلان بالاترین کارایی زیست­محیطی و شرکت­های سیستان و بلوچستان و کیش کمترین کارایی زیست‌محیطی را دارند همچنین شرکت­های آذربایجان، اصفهان، خوزستان و مازندران بیشترین پسرفت تکنولوژی را در این مدت داشته­اند. به‌طورکلی عملکرد صنعت برق از سال 1389 و با آزادسازی قیمت­های حامل­های انرژی مناسب نبوده و با افت پیاپی کارایی و بیشترین پسرفت تکنولوژی در سال­های اخیر مواجه بوده است. همچنین با استفاده از آزمون کروسکال والیس مشخص گردید که عملکرد صنعت برق در بازه زمانی بعد از سال 1389 نسبت به قبل از آن به‌طور معناداری تفاوت پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Measurement of Environmental Performance of Iranian Electric Power Companies (In the context of Contemporaneous and Sequential Frontiers of Slack-Based Measures and Directional Distance Functions)

نویسندگان [English]

  • Behnam Najafzadeh 1
  • Siab Mamipour 2
چکیده [English]

Many countries are trying to reduce energy consumption and C  emissions by increasing the efficiency and productivity of industries. Therefore studying of environmental efficiency is one of the most common and engaging issues in environment and energy economics. In this paper, we assess the environmental efficiency of Iranian electric power companies by two Data Envelopment Analysis approaches (that is Slack-Based Measures and Directional Distance Functions) in the period of 2004-2014. The results show that Isfahan, Kerman and Gilan electric power companies consist of a high efficiency group, while Sistan and Bluchestan and Kish Electric Power Companies exhibit low efficiency scores. Also, Azerbaijan, Isfahan Khuzestan and Mazandaran electric power companies have been technological regress in recent years. Generally, the overall performance of power industry has been faced with consecutive efficiency decrease and the highest technological regress since liberalization of energy prices in 2010. On the other hand, the Kruskal–Wallis statistic accepts the hypothesis that environmental performance of power industry has been affected by this liberalization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Efficiency
  • Slack-Based measures
  • Directional Distance Functions
  • Contemporaneous Frontier
  • Sequential Frontier
  • Electric Power companies
امامی­میبدی، علی و ایزدی، زهرا (1392)، "سیر تحول روش های اندازه‌گیری کارایی بنگاه‌های تولیدی با تأکید بر کارایی زیست‌محیطی مطالعه موردی: صنعت پالایش نفت"، اولین همایش ملی محیط‌زیست، صنعت و اقتصاد.
امامی­میبدی، علی و جایدری، فرزانه (1393)، "اندازه‌گیری زیست کارایی پالایشگاه‌های نفت ایران با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها"، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی(رشد و توسعه پایدار)، سال چهاردهم، شماره 4: 79-96.
آماده، حمید و رضایی، علی (1390)، "اندازه‌گیری کارایی زیست‌محیطی با استفاده از مدل کارایی سراسری ستاده مطلوب و نامطلوب تفکیک ناپذیری سراسری در بخش تولید انرژی الکتریکی شرکت های برق منطقه­ای". مطالعات اقتصاد انرژی، شماره 30: 125-154.
پارسا، پریا؛ صادقی، زین‌العابدین و جلائی اسفندآبادی، عبدالمجید (1394)، "تجزیه رشد بهره وری زیست محیطی عوامل تولید با استفاده از تابع فاصله‌ای در استان های ایران"، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 4، شماره 16: 1-24.
جعفرنیا، مریم و اسماعیلی، عبدالکریم (1392)، "به‌کارگیری اثرات زیست‌محیطی در تحلیل کارایی فنی مطالعه موردی: واحدهای پرواربندی شهرستان شیراز"، تحقیقات اقتصادی کشاورزی، جلد 5، شماره 2: 151-164.
دریجانی، علی؛ شرزه­ای، غلامعلی؛ یزدانی، سعید؛ پیکانی، غلامرضا و صدرالاشرافی، مهریار (1384)، "برآورد کارایی زیست‌محیطی با استفاده از تحلیل مرز تصادفی (مطالعه موردی کشتارگاه های دام استان تهران)"، اقتصادکشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره ۵1: 113-145.
رستمی مال خلیفه، محسن؛ حسین‌زاده لطفی، فرهاد و روشن ضمیر، سوسن (۱۳۹۱)،"اندازه‌گیری کارایی زیست‌محیطی با استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها"، چهارمین کنفرانس ملی تحلیل پوششی داده‌ها.
رضایی، علی؛ آماده، حمید و محمدی، تیمور (1391)،"تحلیل بهره‌وری و کارایی زیست‌محیطی در کشورهای منتخب واردکننده و صادرکننده منابع انرژی فسیلی: رویکرد تابع مسافت جهت‌دار"، فصلنامه اقتصاد محیط زیست و انرژی، سال اول، شماره 2: 93-126.
سیفی، احمد؛ سلیمی­فر، مصطفی و فنودی، هانیه (1392)، "اندازه‌گیری کارایی زیست محیطی: بررسی موردی نیروگاه‌های حرارتی تولید برق در استان‌های خراسان جنوبی، رضوی و شمالی»، اقتصاد انرژی ایران، سال دوم، شماره 7: 17-41.
شاهکوئی، ملیحه؛ ژیانی رضایی، حامد و شاهکوئی، اسمعیل (1393)، "بررسی آلاینده‌های زیست‌محیطی کارخانه های با سوخت‌های فسیلی و اندازه‌گیری کارایی زیست‌محیطی آنها با استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها"، کنفرانس بین‌المللی و آنلاین اقتصاد سبز.
شهابی‌نژاد، وحید (1394)، "تحلیل مقایسه‌ای کارایی انرژی صنایع بزرگ استان‌های ایران با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده‌ها در دوره‌ی 1390-1387"، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 4، شماره 16: 157-178.
شهیکی­تاش، محمدنبی و خواجه حسنی، مصطفی (۱۳۹۲)، "اندازه‌گیری کارایی زیست‌محیطی صنایع آلاینده ایران صنایع فلزات اساسی و کانی‌های غیرفلزی"، دومین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط‌زیست سالم.
شهیکی‌تاش، محمدنبی؛ رحیمی، غلامعلی و خواجه حسنی، مصطفی (1393)، "استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی و تابع فاصله جهت‌دار در راستای محاسبه کارایی زیست‌محیطی (مطالعه صنایع تولید فلزات اساسی ایران)"، تحقیق در عملیات در کاربردهای آن، سال یازدهم، شماره 41: 125-138.
شهیکی‌تاش، محمدنبی؛ خواجه حسنی، مصطفی و جعفری، سعید (1394)، "محاسبه کارایی زیست‌محیطی در صنایع انرژی بر ایران با استفاده از رویکرد تابع فاصله جهت‌دار"، نظریه‌های کاربردی اقتصاد، سال دوم، شماره 1: 99-120.
عجم، نیما و شهرکی، جواد (1393)، "بررسی کارایی زیست‌محیطی محصول گندم در شهرستان چناران"، اولین کنفرانس بین‌المللی مهندسی محیط‌زیست.
قاسمی، عبدالرسول و پاشازاده، حامد (1393)، "پایش کـارایی زیسـت‌محیطـی در کشـورهای در حال توسعه (مطالعه موردی: ایران، هند، ترکیه و مصر)"، فصلنامه سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، دوره دوم، شماره 3: 95-118.
متفکرآزاد، محمدعلی؛ پورعبادالهان کویچ، محسن؛ فلاحی، فیروز؛ رنج‌پور، رضا و سجودی، سکینه (1393)، "محاسبه کارایی فنی نیروگاه‌های حرارتی کشور و بررسی عوامل مؤثر بر آن: کاربرد روش تصادفی ناپارامتریک پوششی داده‌ها"، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، دوره چهل و نهم، شماره1: 93-113.
مولائی، مرتضی و ثانی، فاطمه (1394)، "برآورد کارایی زیست‌محیطی بخش کشاورزی"، دانش کشاورزی و تولید پایدار، جلد 25، شماره 2: 91-101.
نصرالهی، زهرا؛ صادقی‌آرانی، زهرا؛ غفاری گولک، مرضیه (1391)، "اندازه‌گیری کارایی صنایع تولیدی ایران با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها و با تأکید بر ستاده‌های نامطلوب (آلاینده های زیست محیطی)"، سیاست‌های اقتصادی (نامه مفید)، دوره هشتم، شماره 1: 87-110.
نیکبخت، علیرضا؛ فتحی، مهدی؛ دهقانیان، فرزاد و منصور، سعید (1387)، "ارائه روشی برای ارزیابی کارایی زیست‌محیطی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده"، ششمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع.
Avkiran, N.K. and McCrystal, A (2012); Sensitivity analysis of network DEA: NSBM versus NRAM, Applied Mathematics and Computation, 218: 11226-11239.
Banker, R.D.; Charnes, A. and Cooper, W.W. )1984(; Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis, Management Science, 30(9): 1078-1092.
Bi, GB.; Song, W.; Zhou, P. and Liang, L. (2014); Does environmental regulation affect energy efficiency in China's thermal power generation?Empirical evidence from a slacks-based DEA model. Energy Policy 66: 537-546.
Briec, W. (1997); A graph-type extension of Farrell technical efficiency measure. Journal of Productivity Analysis; 8 (1): 95-110.
Calvet, R.; Conesa, D.; Calvet, A. and Ausina, E. (2014); Energy efficiency in the European Union: What can be learned from the joint application of directional distance functions and slacks-based measures? Applied Energy 132:137-154.
Chambers, R.G.; Chung, Y. and Fare, R. )1996(; Benefit and Distance Functions, Journal of Economic Theory 70: 407-419.
Charnes, A. and Cooper, W.W.) 1962(; Programming with linear fractional functionals. Naval Research Logistics; 9(3-4):181-186.
Charnes, A.; Cooper, W. and Rhodes, E.) 1978(; Measuring the efficiency of DMU. European Journal of Operation Research; 2(6): 429-444.
Chung, Y.H.; Fare, R. and Grosskopf, S. (1997); Productivity and undesirable outputs: a directional distance function approach. Journal of Environmental Management 51, 229-240.
Fare, R. and Grosskopf, S.) 2010(; Directional distance functions and slacks-based measures of efficiency. European Journal of Operation Research; 200(1): 320-322.
Fare, R.; Grosskopf, S. and Pasurka, Jr. C.) 2001(; Accounting for air pollution emissions in measures of state manufacturing productivity growth. Journal of Regional Science; 41(3): 381-409.
Fare, R. and Lovell, CAK.) 2005(; Measuring the technical efficiency of production. Journal of Economic Theory; 19(1): 150-162.
Fukuyama, H. and Weber, W.) 2009(; A directional slacks-based measure of technical inefficiency. Socio-Economic Planning Sciences; 43(4): 274-287.
Fukuyama, H. and Weber, W. L. (2010); A Slacks-based Inefficiency Measure for A Two-stage System with Bad Outputs. Omega, 38: 398-409.
Koopmans, TC. (1951); An analysis of production as an efficient combination of activities. In: Koopmans TC, editor. Activity Analysis of production and allocation. New York: Wiley.
Lozano, S. and Gutiérrez, E.) 2011(; Slacks-based measure of efficiency of airports with airplanes delays as undesirable outputs. Computers & Operations Research., 38: 131-139.
Mandal, S.K. and Madheswaran, S. )2010(; Environmental efficiency of the Indian cement industry: an interstate analysis. Energy Policy 38: 1108-1118.
Murty, M.N.; Kumar, S. and Dhavala, K. (2007); Measuring environmental efficiency of industry: a case study of thermal power generation in India. Environmental and Resource Economics, 38(1): 31-50.
Scheel, H. (2001); Undesirable Outputs in Efficiency Valuations. European Journal of Operational Research, 132: 400-410.
Seitz, W.D. )1971(; Productive efficiency in the steam-electric generating industry. Journal of Political Economy, 79 (4): 878-886.
Simar, L. and Wilson, P. (2002); Non-parametric tests of returns to scale. European Journal of Operation Research; 139(1): 115-132.
Song, X.; Hao, Y. and Zhu, X) 2015(; Analysis of the Environmental Efficiency of the Chinese Transportation Sector Using an Undesirable Output Slacks-Based Measure Data Envelopment Analysis Model. journal of Sustainability, 7: 9187-9206.
Sueyoshi, T. and Goto, M. )2011a(; DEA approach for unified efficiency measurement: assessment of Japanese fossil fuel power generation. Energy Economics. 33: 195-208.
Tone, K.) 2001(; A slacks-based measure of efficiency in data envelopment analysis. European Journal of Operation Research., 130: 498-509.
Tulkens, H. and Vanden Eeckaut, P. (1995(; Non-parametric efficiency, progress and regress measures for panel data: methodological aspects. European Journal of Operation Research; 80(3): 474-499.
Yang, H. and Pollitt, M.) 2010); The necessity of distinguishing weak and strong disposability among undesirable outputs in DEA: Environmental performance of Chinese coal-fired power plants. Energy Policy; 38(8): 4440-4444.
Zhang, N.; Zhou, P. and Choi, Y. (2013); Energy efficiency, CO2 emission performance and technology gaps in fossil fuel electricity generation in Korea: A meta-frontier non-radial directional distance function analysis. Energy Policy; 56: 653-662.
Zhou, P.; Ang, B. and Poh, K.) 2008(; Measuring environmental performance under different environmental DEA technologies. Energy Economics; 30(1): 1-14.
Zhou, P.; Ang, B.W. and Poh, K.L.) 2006(; Slacks-based efficiency measures for modeling environmental performance. Ecol Economics. 60: 111-118.
Zhou, P.; Ang, B. W. and Wang, H. (2012); Energy and C  Emission Performance in Electricity Generation: A Non-radial Directional Distance Function Approach. European Journal of Operational Research, 221: 625-635.
Zhou, Y.; Xinpeng, X.; Kuangnan, F.; Dapeng, L. and Chunlin, X. (2013); Environmental efficiency analysis of power industry in China based on an entropy SBM model, Energy Policy 57: 68-75.